הויפט זייט

ברוכים־הבאים צו דער וויקיפּעדיע די פֿרײַע ענציקלאָפּעדיע וואָס יעדער איינער קען רעדאַקטירן. 10,742 אַרטיקלען אויף ייִדיש וויקיפּעדיע איז אַ מולטישפּראַכיקער, וועב־באַזירטער, פֿרײַער אינהאַלט ענציקלאפּעדיע פּראָיעקט, געשריבן אַלס צוזאַמענאַרבעט דורך וואָלונטירן פֿון דער גארער וועלט. זעט נאָך בײַ וויקיפעדיע:וועגן... איבערבליק • רעדאַקטירן • שאלות • הילף קאַטעגאָריעס • רעקאָמענדירטע אַרטיקלען א - ב - ג - ד - ה - ו - ז - ח - ט - י - כ - ל - מ - נ - ס - ע - פ - צ - ק - ר - ש - ת אינהאַלט מאַטעמאַטיק פֿיזיק טעכנאָלאָגיע ביאָלאָגיע רפֿואה געאָגראַפֿיע היסטאָריע סאָציאָלאָגיע רעליגיע ייִדישקײַט ייִדישע שפּראַך חורבן אײראָפע ספֿרי־קודש חסידישע הױפֿן רבנים מצוות און מנהגים אויסדערוויילט בילד יידן זאגן תשליך ביים ווייסל אין ווארשע אױסדערװײלטע אַרטיקלען איבונגען מיינט לויפן, שפּאַצירן, און הייבן שווערע וואָג, האַלט די מוסקלען פונעם קערפער אויפגעפרישט און אַקטיוו צו לעבן לאַנג און געזונט. קאמוניזם, טייטש: א טעאריע און סיסטעם פון סאציאלע און פאליטישע ארגאניזאציע וועלכע איז געווען א הויפט קראפט אין וועלטליכע פאליטיק פאר רוב יארן אינעם 20סטן יאר-הונדערט. אלס א פאליטישע באוועגונג האט קאמוניזם געזוכט אונטערצואווארפן קאפיטאליזם דורך אן ארבייטערס רעוואלוציע און איינשטעלן א סיסטעם אין וועלכע פראפערטי איז די אייגנשאפט פון א גאנצע באפעלקערונג אינאיינעם אנשטאט אינדיווידועלן. אלבערט איינשטיין - איז געווען א אידישער פיזיקער און מאטעמאטיקער וואס איז מערסט באקאנט פאר זיין ספעציעלער טעאריע פון רעלאטיוויטעט. אין יאר ה'תרפ"א ; 1921 איז ער באלוינט געווארן מיט דער נאבעל באלוינונג פאר פיזיק. יידישער לוח איז א יערליכע קאלענדאר וואס האט אין זיך די טעג, מאנאטן און יאר, ווי אויך די פרשת השבוע און ימים טובים. עס קען אויך האבן אין זיך יארצייטן, דף היומי, חק, און אנדערע טעגליכע באזירטע שיעורים. הארץ אטאקע איז ‫אַן אַקוטע אינפֿאַרקציע פֿון מיִאָקאַרדיום (AMI אָדער, מער געוויינטלעך צווישן דאָקטוירים, MI) איז אַן ערנצטע, פּלוצעמדיקע האַרצקרענק וואָס איז כּולל פֿאַרשיידענע ניוואָען ברוסטווייטיק אָדער אומבאַקוועמקייט, שוואַכקייט, שוויצן, ניט־גוטקייט, ברעכן און קרומע האַרצריטמען, און דערפֿירט טייל מאָל צום פֿאַרלירן די באַוווּסטזײַן. דער פיטאַגאָראַס פּרינציפּ איז א געאמעטרישער כלל וועלכער איז געווארן באקאנט געמאכט דורך דעם גריכישן פילאסאף און מאטעמאטיקער פיטאגאראס. דער כלל לערנט אז ביי יעדן רעכטווינקל דריי-עקן, וועט די שטח פון א פערפעקטן קעסטל אויפ'ן היפאטענוז (דער שיפער חלק אנטקעגן דעם רעכטווינקל) זיין גלייך ווי די סומע פון ביידע קעסטלעך פון די אנדערע צוויי זייטן. ר' חיים יוסף דוד אזולאי (חיד"א) איז דער באקאנטער ספרדישער גדול וואס האט באלייכט דעם ספרדישן יידנטום מיט זיין תורה, קדושה און חכמה. ער האט מחבר געווען צענדליקער ספרים אויף אלע תּורה־פּראָפֿעסיעס, ער איז געווען א באקאנטער מענטש אין דער גארער וועלט. ער איז געווען א שד"ר צוויי מאל פון ארץ ישראל קיין חוץ לארץ, וואס האט געזאמלט געלט פאר די ארימע ייִדן אין ארץ ישראל. ד"ר מרדכי שעכטער (2007-1927), דער דריטער רעדאַקטאָר פֿון אױפֿן שװעל (1957־2004), איז אַ באַװוּסטער ייִדיש־לינגװיסט, ־שרײַבער, און ־לערער. ער איז געבױרן געװאָרן אין טשערנעװיץ (דעמאָלט רומעניע) אין 1927 און האָט געקראָגן זײַן דאָקטאָראַט אין לינגװיסטיק פֿון װינער אוניװערסיטעט אין 1951. פֿון דעמאָלט אָן װױנט ער אין אַמעריקע. הײַנט… ו' אדר ב' ה'תרמ"ו (שנה פשוטה) - געבוירן הרב יחזקאל אבראמסקי, מחבר פונעם פירוש חזון יחזקאל אויף דער תוספתא (נפטר ה'תשל"ו) ה'תרע"ג - נפטר געווארן יחיאל מיכל פינעס, אנטוויקלער פונעם יישוב אין ירושלים (געב' ה'תר"ד) ה'תש"ג - די נאציס ליקווידירן די קראקעווער געטא ה'תשל"ח - האט זיך אנגעהויבן די ליטאני אקציע. דף היומי: מסכת סוכה דף ל"ג װיקיפּעדיע אין אַנדערע שפּראַכן וויקיפעדיעס מיט מער ווי 1,000,000 אַרטיקלען: Deutsch (דײַטש) – English (ענגליש) – Español (שפּאַניש) – Français (פֿראַנצייזיש) – Italiano (איטאַליעניש) – Nederlands (נעדערלאַנדיש) – Polski (פּױליש) – Русский (רוסיש) – Svenska (שװעדיש) וויקיפעדיעס מיט מער ווי 500,000 אַרטיקלען: Sinugboanong Binisaya (סעבואַנא) - 日本語(יאַפּאַניש) – Português (פּאָרטוגעזיש) – Tiếng Việt (װיעטנאַמיש) – Winaray (וואַריי־וואַריי) – 中文 (כינעזיש) וויקיפעדיעס מיט מער ווי 100,000 אַרטיקלען: العربية (אַראַביש) – Български (בולגאַריש) – Català (קאַטאַלאַן) – Čeština (טשעכיש) – Dansk (דאַניש) – Esperanto (עספּעראַנטאָ) – Eesti (עסטיש) – Euskara (באַסקיש) – فارسی (פּערסיש) – Suomi (פֿיניש) – Galego (גאַליציאַניש) – עברית (העברעיִש) – हिन्दी (הינדיש) – Hrvatski (קראָאַטיש) – Magyar (אונגעריש) – Հայերեն (אַרמעניש) – Bahasa Indonesia (אינדאָנעזיש) – Қазақша (קאַזאַכיש) – 한국어 (קאָרעיִש) – Latina (לאַטײַן) – Lietuvių (ליטוויש) – Minangkabau (מינאַנגקאַבאַיש) - Bahasa Melayu (מאַלײַיש) – Norsk (נאָרװעגיש) – Nynorsk (נאָרװעגיש נינאָרסק) – Română (רומעניש) – Simple English (פשוטע ענגליש) – Slovenčina (סלאָװאַקיש) – Slovenščina (סלאָװעניש) – Српски (סערביש) – Türkçe (טערקיש) – Українська (אוקרײַניש) – O'zbek (אוזבעק) – Volapük (וואלאפוק) וויקיפעדיעס מיט מער ווי 50,000 אַרטיקלען: Azərbaycanca (אזערביידזשאניש) – Беларуская (ווײַסרוסיש) – Cymraeg (װעלשיש) – Ελληνικά (גריכיש) – Krèyol ayisyen (קרעאל) – ქართული (גרוזיניש) – Latviešu (לעטיש) – Македонски (מאַקעדאניש) – नेपाल भाषा (נעפאַל בהאַסאַ) – Occitan (אָקסיטאַניש) – Piemontèis (פיעמאנטיש) – Srpskohrvatski / Српскохрватски (סערבא־קראאטיש) – Shqip (אַלבאַניש) – தமிழ் (טאַמיל) – తెలుగు (טעלוגו) – ไทย (טײַלענדיש) – Tagalog (טאַגאַלאג) - Tatarça (טאָטעריש) – Беларуская-тарашкевіца וויקיפעדיעס מיט מער ווי 10,000 אַרטיקלען (טיילווײַז ליסטע): Afrikaans (אַפֿריקאַנס) – Alemannisch (אַלעמאַניש) –   (אַמהאַריש) – Asturianu (אַסטוריש) – Žemaitėška (זאַמוטיש) – Bosanski (באָסניש) – Basa Ugi (בוגינעזיש) – کوردی (סאראני) – Zazaki (זאַזאַקי) – Frysk (מערבֿ־פֿריזיש) – Gaeilge (איריש) – Gàidhlig (שאטיש געליש) – Fiji Hindi (פֿידזשי הינדי) – Ido (אידאָ) – Interlingua (אינטערלינגװע) – Íslenska (איסלענדיש) – Basa Jawa (יאַװאַנעזיש) – ಕನ್ನಡ (קאַנאַדאַ) – Ripoarisch (ריפואַריש) – Kurdî/ كوردی (קורדיש) – Lëtzebuergesch (לוקסענבורגיש) – Lumbaart (לאמבאַרדיש) – မြန်မာစာ (בירמאַניש) – Napulitano (נאַפאליטאַניש) – Plattdüütsch (נידעריג סאַקסאן) – नेपाली (נעפאַליש) – شاہ مکھی پنجابی (מערב פאַנזשאַבי) – Scots (סקאטס) – Basa Sunda (סונדאַניש) – Тоҷикӣ (טאַדזשיקיש) – اردو (אורדו) – Walon (וואַלון) – Yorùbá (יארובאַ) – Bân-lâm-gú (דרום מיניש) – 粵語 (קאַנטאנעזיש) – יידיש פולשטענדיגע ליסטע – פֿארשלאגן אויפצובויען א נײַע וויקיפעדיע באַאַרבעטן װיקיפּעדיע שװעסטער פּראָיעקטן מעטאַ־וויקי קאָאָרדינאַציע פֿון פּראָיעקטן וויקיווערטערבוך דער פֿרײַער ווערטערבוך וויקיציטירן - - וויקיביכער - - וויקיביבליאָטעק די פֿרײַע ביבליאָטעק וויקיזגאַל - - Commons רעפּאָזיטאָריע פֿון מולטימעדיע וויקינייעס - - וויקידאטן פרייע וויסן־באזע