פיניש

פֿיניש (suomi סואמי) איז א שפראך וואס 92% פון מענטשן אין פינלאנד רעדן. זי איז אן אפיציעלע שפראך אין פינלאנד און א מינדערהייט אפיציעלע שפראך אין שוועדן.

די פארשידענע מיני פיניש

עס איז דא צוויי מיני פיניש וואס זענען גענוצט אין פינלאנד. איינער איז דער "כלל-שפארך" (yleiskieli), און דער צווייטער איז דער "גערעדט שפראך" (puhekieli). דער כלל-שפראך איז גענוצט ביי פארמאלע מצבים ווי פאליטישע דרשות און אין די נייעס. ביי דער כלל-שפראך איז עס דא אויך א פארמע וואס הייסט "בוך-שפראך" (kirjakieli), און עס איז גענוצט אין אלע טעקסטן - אפילו אין רייד פון מענטשען אין פראזע. דער גערעדט שפראך, להבדיל, איז דער עיקר מין פון פיניש און איז גענוצט אין טעלעוויזיע און ראדיא און ביי געשעפט, און עס איז דער פרעפירט שפראף ביי מענטשען צו רעדען איינער מיטן צווייטען.

לדוגמא

כלל שפראך	גערעדטע שפראך	טייטש
minun kirjani	mun kirja	מיין בוך (דער סופיקס "מיין" איז נישט געניצט)
kuusikymmentäviisi	kuuskyt(ä)viis	פינף און זעכציק (די נומערן זענען קורצער)
hyvää huomenta	huomenta	גוט מארגן (מען זאגט נאר "מארגן!")

גראמאטיק

פיניש איז א אוראלישע שפראך און איז זעהר אנדעריש פון די שפראכן וואס זענען גערעדט אין ארומיגע לענדער, צום ביישפיל שוועדיש און נארוועגיש, וואס זענען גערמאנישע שפראכן, ווי אידיש.

פראנאמען

פינישע ווערבן זענען קאניוגירט לויט פערזאן און נומער, אז פראנאמען זענען נישט באדארפט. דערפאר, אין כלל-שפראך פיניש די פראנאמען פאר די ערשטע און צווייטע פערזאנען זענען נארמאל נישט גענוצט, סיידן פאר הדגשה. אין דער גערעדטער-שפראך פיניש, זענען אלע פראנאמען גענוצט. אין דעם דריטן פערזאן, סיי אין כלל-שפראך פיניש סיי אין גערעדטער-שפראך פיניש, איז דער פראנאם אייביג באדארפט, צ.ב. hän menee ער גייט, he menevät, זיי גיין.