לדלג לתוכן

טאלעס

פֿון װיקיפּעדיע
טאלעס
Θαλῆς ὁ Μιλήσιος
געבורט 625 לפנה״ס
טערקיי רעדאקטירן דעם פֿאקט ביי וויקידאטן
טויט שנות ה־40 של המאה ה־6 לפנה״ס
טערקיי רעדאקטירן דעם פֿאקט ביי וויקידאטן
פאך פילאסאף רעדאקטירן דעם פֿאקט ביי וויקידאטן
רעדאקטירן אין וויקידאטן וואס פארזארגט טייל פון דער אינפארמאציע אין דעם מוסטער

טאַלעס פון מילעטוס, בערך 624 פד״צ - 546 פד״צ,[1] איז געווען א פאר-סאקראטישער גריכישער פילאסאף . ער איז געווען פון מילעטוס אין קליינאזיע . פיל, דער הויפּט אַריסטאָ, באַטראַכטן אים ווי דער ערשטער פילאָסאָף אין דער גריכישער מסורה.[2]

לויט בערטראַנד ראסל, "מערב פילאָסאָפיע הייבט אָן מיט טאַלעס".[3] טאלעס האט געפרואווט צו דערקלערן נאַטירלעכע פענאָמענען אָן דערמאָנען מיטאלאגיע און איז געווען שטארק באאיינפלוסבאר אין דעם ענין. כּמעט אַלע אנדערע פאַר-סאָקראַטישע פילאסאפן פאָלגן אים נאך פּרואוונדיג צו צושטעלן אַ דערקלערונג פון מאַטעריע, ענדערונג און די עקזיסטענץ פון דער וועלט—אָן דערמאָנען מיטאלאגיע. יענע פילאָסאָפן זענען אויך באאיינפלוסבאר, און ענדלעך איז טאלעס׳נס פסל׳ן פון מיטאלאגישע דערקלערונגען געווארן אַן עיקערדיקער געדאַנק פֿאַר וויסנשאַפֿט. ער איז אויך געווען דער ערשטער צו דעפינירן אלגעמיינע פּרינציפן און שטעלן היפּאָטעזן. דערפאר ווערט ער גערופֿן דער "פאטער פון וויסנשאַפֿט", כאָטש אפֿשר קומט דעמאָקריטוס דער טיטל.[4] [5]

אין מאַטעמאַטיק, האט טהאַלעס געניצט געאמעטריע צו לייזן פּראָבלעמען ווי רעכענען די הייך פון פּיראַמידן און די ווייַטקייט פון שיפן פון דעם ברעג. ער איז דער ערשטער באַקאַנטער יחיד צו וועמען מען טוט צושרייבן אַ מאַטאַמאַטישע אויפדעקונג. טאלעס איז געווען דער ערשטער מענטש וואָס ס׳איז באַוואוסט אז ער האט שטודירט עלעקטרע.

  1. גענויע דאטעס אומבאוואוסט
  2. אריסטא מעטאפֿיזיק. Alpha, 983b18.
  3. Russell, Bertrand (1945). The history of western philosophy. New York: Simon and Schuster. 
  4. Singer, C. (2008). A short history of science to the 19th century. Streeter Press. 
  5. Needham, C. W. (1978). Cerebral logic: solving the problem of mind and brain. Loose Leaf. ISBN 039803754X. 


פילאסאפיע
פראמינענטע מענטשן
פילאסאפן פון דער אוראלטער תקופה לאא ציקאנפוציוסטאלעספיטאגאראסהעראקליטוסמו דזהבודהאפארמענידעספראטאגאראסדעמאקריטוססאקראטעספלאטאןאריסטאזענאן פון קיטיוןטימאן פון פליוספירון מאליספלוטינוסשון דזהקונדה-קונדה
פילאסאפן פונעם מיטל אלטער אויגוסטינוסדזשאן דנס סקוטוסאוויצענאג'ו שירמב"םטאמאס פון אקווינאוויליאם פון אקאםניקאלא מאקיאוועליטאמאס האבספראנסיס בייקאן
מאדערנע פילאסאפן רענע דעקארטברוך שפינאזאגאטפריד לייבניץדזשאן לאקדזשארדזש בארקלידייוויד היוםזשאן-זשאק רוסאאימאנועל קאנטדזשערעמי בענטאםגעארג העגלדזשאן סטיוארט מילארטור שאפנהאוערסרן קירקגורקארל מארקספרידריך ניצשע
היינטיקע פילאסאפן גאטלאב פרעגעדזשאן דיואיעדמונד הוסרלמארטין היידעגערבערטראנד ראסלרודאלף קרנפלודוויג וויטגנשטייןקארל המפלזשאן-פאל סארטרעווילארד וואן אורמאן קווייןדזשאן רולסיורגן האברמאסמישל פוקו
פילאסאפיע פארטאל