יידישע גראמאטיק
כללים
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]- פונקטירונג - נקודות
- אפשטעל צייכנס - פסיקים און נקודות
- סובסטאנטיוו (זאכווארט) העברעיִש: שם עצם
- אדיעקטיוו - ווארט וואס ערקלערט א סובסטאנטיוו העברעיִש: שם תואר
- צייטווארט/ווערב העברעיִש: פועל
- אדווערב - ווארט וואס ערקלערט א צייטווארט. העברעיִש: תואר הפועל
- פּרעפּאָזיציע - העברעיִש: מילת יחס
- זאץ- העברעיִש: משפט
- וואקאבולאר - העברעיִש: אוצר מילים
- פארבינדענע אידיאם
- ארטיקל (גראמאטיק)
- פרעפיקסן העברעיִש: מוספית
- איינער איינע איינס
- יידישער אויסלייג פון ענגליש
- קירצונגען אין דער יידישער שפראך
פערזענלעכע פראנאמען
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]| נאָמינאַטיוו | אַקוזאַטיוו | דאַטיוו | |
| 1 יחיד (איינצאל) | איך | מיך | מיר |
| 2 יחיד (איינצאל היימיש) | דו | דיך | דיר |
| 3 יחיד זכר (איינצאל מענלעך) | ער | אים | אים |
| 3 יחיד נקבה (איינצאל ווייבלעך) | זי | זי | איר |
| 3 יחיד סתם (איינצאל נייטראל) | עס/ס'/סע | עס | אים |
| 1 רבים (מערצאל) | מיר | אונז | אונז |
| 2 רבים (מערצאל, אויך איינצאל פֿארמאל) | איר | אייך | אייך |
| 3 רבים (מערצאל) | זיי | זיי | זיי |
לויט דעם דאַרף מען אַזוי זאָגן און שרײַבן:
- איך האָב דיך ליב
- איך קום צו דיר
- ברענג מיר אַ גלעזל טײ
- איך נעם דיך אַהײם.
רוב ווערבן גייען מיטן אקוזאטיוו. למשל:
- דו זעסט דעם מענטש, איך עס די פֿרוכט, ער שניידט דאס ברויט.
אבער טייל ווערבן גייען סיי מיט אקוזאטיוו סיי מיט דאטיוו, לויט דעם ענין:
- געבן - ווען מען גיט א מענטש א זאך, איז די זאך אקוזאטיוו און דער מענטש דאטיוו, ווייל מען גיט די זאך צו דעם מענטש.
- שיקן - איך שיק דיר (דאטיוו) א גאלדענעם זייגער (אקוזאטיוו)
- שרײַבן - ער שרײַבט זײַן חבר (דאטיוו) א בריוו (אקוזאטיוו)
נאך ווערבן וואס גייען מיטן דאטיוו: גלייבן, דערציילן, ווײַזן, זאגן, טעלעפֿאנירן, ענטפֿערן [1]
אבער לערנען און פֿרעגן גייען מיטן אקוזאטיוו אחוץ ווען מען ניצט א פרעפאזיציע.
אקטיוו און פאסיוו
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]עס זיינען דא 2 סארטן זאצן: אַקטיוו און פאַסיוו.
- אַקטיוו וואָקאַבולאַר איז א זאץ וואס באשרייבט דער טוער אדער די טוערס וו.צ.ב. דער זאץ: "זיי שרייבן ביכער".
- פאַסיוו וואָקאַבולאַר איז א זאץ וואס באשרייבט דאס געשעהעניש וו.צ.ב. דער זאץ: "די ביכער ווערן געשריבן".
טאפל לשון
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]ווען א לאזונג טוט איבערחזרן צוויי מאל א זאך. א שטייגער:
- קריאת שמע ליינען
- מים אחרונים וואסער
- א גוט יום טוב
וו קעגן ב
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]אנדערשט ווי אין לשון הקודש נוצט מען דעם ב' בלויז ביי ב מיט א פינטל ווי B אבער ביי ב' אן א פינטל ווי V נוצט מען צוויי וו'ס.
אַ געגליכן צו אַן
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]פאַר אַן "איינצאל זאך-ווארט", ווען דאס זאך-ווארט הייבט זיך אָן מיט אַ קאָנסאָנאַט, זאגט מען און שרייבט מען אַ (אָן אַ נו"ן), און ווען עס הייבט זיך אן מיט א וואקאל, זאגט מען און שרייבט מען אַן (ענדליך ווי ביי ענגליש).
מעגן געגליכן צו טארן
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]מען ניצט מעגן ביי א פאזיטיוון זאץ און נישט טארן ביי א נעגאטיוון זאץ.
קורצטע ווערטער
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]- אויף דעם - אויפן
- אונטער דעם - אונטערן
- איבער דעם - איבערן
- אין דעם - אינעם
- ביז דעם - ביזן
- ביי דעם - ביים
- נאך דעם - נאכן
- פאר דעם - פארן
- פון דעם - פונעם
- צו דעם - צום
וועבלינקען
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]- אידיש גראמאטיק (ארכיווירט 21.05.2007 ביי דער Wayback Machine)
- דא קענט איר אראפנעמען א באבילאן יידישער-ווערטערבוך פראגראם (ארכיווירט 30.09.2007 ביי דער Wayback Machine)
רעפערענץ
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]- ↑ רשימה גענומען פון הירשע-דוד כ"ץ, Grammar of the Yiddish Language, עמוד 77