אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ענציקלאפעדיע"

‪פֿריִערדיקע אונטערשײד →‬קומענדיקע אונטערשײד ←

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט

אין ליניע

רעוויזיע ביי 16:06, 26 דעצעמבער 2019

‫ ענציקלאָפּעדיע איז אַ פילפאכיגער איינזאַמלונג פֿון אינפארמאציע אויף אלע הינזיכטען פון װיסנשאַפֿט מיט גאנצע ארטיקלען אױף אַלע טעמעס וואס איז נאר פארהאנען.

דער טערמין

שטאמט פון א גריכיש ווארט, "ענציקלא: אינפארמאציע - פּעדיע: ארומנעמענדיג" כאטשיג די מושג פון איינזאמעלונגן פון אינפארמאציע איז שוין אלט טויזנטער יארן איז אבער דער טערמין "ענציקלאפעדיע" ערשט אריין אין קראפט און 1541.

אנטוויקלונג פון דער ענציקלאפעדיע

*Naturalis Historiae*, 1669 אויסגאבער, שער בלאט

די גרויסע דענישע ענציקלאפעדיע (Den Store Danske Encyklopædi)

ביכער וואס פרואוון ארומצונעמען דאס מענטשלעכע וויסן עקזיסטירן שוין פון אוראלטע צייטן. די ערשטע שריט צו שאפן ביכער וואס נעמען ארום די הויפט געביטן פון וויסן האט מען געמאכט אין אוראלט רוים. איינע פון פריסטע ענציקאלפעדישע ווערק וואס איז איבערגעבליבן ביז מאדערנע צייטן אין דער חיבור געשיכטע פון נאטור (לאטייניש: Naturalis Historia) פון פליני דער עלטערער, און רוימישער פאליטיקער וואס האט געלעבט אין דעם ערשטן יארהונדערט פון דער ציווילער רעכענונג. ער האט פארפאסט א ווערק פון 37 קאפיטלעך וועגן נאטירלעכער היסטאריע, ארכיטעקטור, מעדיצין, געאגראפיע, געאלאגיע און אנדערע אספעקטן פון זיין ארומיגער וועלט. ער שרייבט אין דעם פארווארט אז ער האט צוזאמענגעקליבן 20,000 פאקטן פון 2000 ווערק געשריבן דורך מער ווי 200 שרייבער, און דערצו האט ער צוגעלייגט נאך א סך ארטיקלען פון זיין אייגענער דערפארונג. מען האט פארעפנטלעכט זיין ווערק אין די יארן 77-79, און עס איז גאנץ מעגלעך אז ער האט נישט געהאט געענדיקט רעדאקטירן זיין ווערק בשעת זיין טויט ביים אויפרייס פון וועזואוו אין יאר 79.‏^[1] זיין ווערק איז געווען ברייט אנגענומען אין דעם מיטל אלטער און אין דעם 16טן יארהונדערט האט מען אנגעהויבן רופן אזא ווערק אן ״ענציקלאפעדיע״.

די היינטיקע ווערסיע פֿון אײַנזאַמלען לױטן אַלפֿאַבעטישן סדר פֿון די הױפּט־װערטער די ארטיקלען וועלכע ווידמען אלע-ערלײ צענטראַלע באַגריפֿן, דערשײַנונגען און װי אױך מענטשן, ערטער, געשעענישן אאז"וו, האָבן אין דעם 18טן יאָרהונדערט אױסגעטראַכט די פֿראַנצויזישע פֿילאָזאָפֿן, שרײַבער און װיסנשאַפֿטלער װעלכע מען רופֿט טאַקע "די ענציקלאָפּעדיסטן" מיט דידראָ אין הויפּט. די דאָזיגע סיסטעם פֿון צונױפֿזאַמלען די סאַמע בעסטע וויסנשאפטן, קענטעניסן און באגרייפונגען פֿון יעדער גענעראציע איז געװאָרן גאָר שטאַרק פֿאַרשפּרײט איבער דער ציװיליזירטער װעלט, זינט דער סאַמע ערשטער פֿראַנצויזישער ענציקלאָפּעדיע האָט דער "ענציקלאָפּעדישער" זשאַנער זעלבסט דורכגעמאַכט פֿאַרשידענע גילגולים אין די װײַטערדיקע פּעריאדן װי אױך בײַ פֿאַרשידענע פֿעלקער און קולטור־קרייזן.

ייִדישע ענציקלאָפּעדיע

די גרעסטע (כאטש נישט דער ערשטער) אידישע גאַנצע ענציקלאָפּעדיע, איז די נעץ־ענציקלאָפּעדיע, די יידישע וויקיפעדיע, װעלכע איז אַ פֿרײַע ענציקלאּפּעדיע, און װערט רעדאַקטירט זינט סוף 2004.

וועבלינקן

יידישע רעליגיע ענציקלאפעדיע (העברעיש). דעת
זשאואיש ענציקלאפעדיע (ענגליש)
אנציקלופדיה תלמודית

↑ Naturalis Historia

[naturalis-1] Naturalis Historia

[1]

@@ שורה 6: / שורה 6: @@
 == אנטוויקלונג פון דער ענציקלאפעדיע ==
+[[טעקע:naturalishistoria.jpg|קליין|''Naturalis Historiae'', 1669 אויסגאבער, שער בלאט]]
 [[טעקע:StoreDanskeEncyklopaedi.jpg|קליין|די גרויסע דענישע ענציקלאפעדיע (Den Store Danske Encyklopædi)]]
+ביכער וואס פרואוון ארומצונעמען דאס מענטשלעכע וויסן עקזיסטירן שוין פון אוראלטע צייטן. די ערשטע שריט צו שאפן ביכער וואס נעמען ארום די הויפט געביטן פון וויסן האט מען געמאכט אין [[אוראלט רוים]]. איינע פון פריסטע ענציקאלפעדישע ווערק וואס איז איבערגעבליבן ביז מאדערנע צייטן אין דער חיבור ''[[געשיכטע פון נאטור]]'' ({{שפראך-la|Naturalis Historia}}) פון [[פליני דער עלטערער]], און [[אוראלט רוים|רוימישער]] פאליטיקער וואס האט געלעבט אין דעם ערשטן יארהונדערט פון דער ציווילער רעכענונג. ער האט פארפאסט א ווערק פון 37 קאפיטלעך וועגן נאטירלעכער היסטאריע, ארכיטעקטור, מעדיצין, געאגראפיע, געאלאגיע און אנדערע אספעקטן פון זיין ארומיגער וועלט. ער שרייבט אין דעם פארווארט אז ער האט צוזאמענגעקליבן 20,000 פאקטן פון 2000 ווערק געשריבן דורך מער ווי 200 שרייבער, און דערצו האט ער צוגעלייגט נאך א סך ארטיקלען פון זיין אייגענער דערפארונג. מען האט פארעפנטלעכט זיין ווערק אין די יארן 77-79, און עס איז גאנץ מעגלעך אז ער האט נישט געהאט געענדיקט רעדאקטירן זיין ווערק בשעת זיין טויט ביים אויפרייס פון [[וועזואוו]] אין יאר 79.{{הערה|שם=naturalis| Naturalis Historia}} זיין ווערק איז געווען ברייט אנגענומען אין דעם [[מיטל אלטער]] און אין דעם 16טן יארהונדערט האט מען אנגעהויבן רופן אזא ווערק אן ״ענציקלאפעדיע״.
-ביכער וואס פרואוון ארומצונעמען דאס מענטשלעכע וויסן עקזיסטירן שוין פון אוראלטע צייטן. די ערשטע שריט צו שאפן ביכער וואס נעמען ארום די הויפט געביטן פון וויסן האט מען געמאכט אין [[אוראלט רוים]]<!--, בחיבוריהם של [[פליניוס הזקן]] ו[[מרקוס טרנטיוס וארו]]. חיבורו של פליניוס הזקן "[[תולדות הטבע]]" (Naturalis Historia מלטינית) מן המאה ה-1 לספירה, היא האנציקלופדיה הידועה העתיקה ביותר. חיבור זה הכיל כ-20 אלף ערכים ב-37 כרכים והיה מקובל מאוד גם ב[[ימי הביניים]], וממנו נוצר, במאה ה-16, המונח "אנציקלופדיה" לתיאור יצירה מסוג זה. פליניוס ציטט מחיבורים של למעלה מ-450 סופרים.
+<!--
 האנציקלופדיות הראשונות לא היו נוחות לשימוש כמו אלה שיש בימינו. כל אחד מן המחברים היה מסדר את הערכים בדרך שנראתה לו. לדוגמה, חיבורו של פליניוס הזקן מאורגן על פי נושאים כלליים העוקבים זה אחר זה בהיגיון מסוים, אך ללא סידור אלפביתי המוכר לנו היום.