טשיאנג קיי-שעק
 | |
| געבורט |
31 אקטאבער 1887 טשינג דינאסטיע  |
|---|---|
| טויט |
5 אפריל 1975 (אלט 87) טאאיפי, טייוואן |
| מדינה | מוסטער:פאן טייוואן, טשינג דינאסטיע |
| קבורה ארט | מאוזוליאום צה-חו |
| באשעפטיגונג |
פאליטיקער, מיליטער-מענטש |
| דינאסטיע | |
|
| |
| חתימה |
 |
  | |
טשיאַנג קיי-שעק (כינעזיש: 蔣中正 ;31סטן אקטאבער 1887 - 5טן אפריל, 1975) איז געווען אַ פּאָליטישער און מיליטערישער פירער וואָס איז געווען דער פירער פון דער רעפובליק פון כינע צווישן 1928 און 1975.
טשיאַנג איז געווען אַ איינפלוסבארער מיטגליד פון דעם קואָמינטאַנג (קמ״ט), די כינעזישע נאַציאנאַליסטישע פארטיי, און אַ נאָענטער אַליאירטער פון סון יאַט-סען. טשיאַנג איז געווען דער קאמאַנדאַנט פון דער וואָמטאָ מיליטער אַקאַדעמיע פון קואָמינטאַנג און האט איבערגענומען סונ׳ס שטעלע ווי פירער פונעם קמ״ט נאך דעם קאנטאן איבערקערעניש אין אנהייב 1926. ער האט נייטראליזירט דעם לינקן פליגל, דערנאך האט ער געפירט דעם לאנג ערווארטעט צפון עקספעדיציע, און האט געזיגט אדער געמאכט פשרה׳ס מיט כינע׳ס פיל מלחמה־פירער.
פון 1928-1948, האט טשיאַנג געדינט ווי פארזיצער פון דעם נאַציאנאַלן מיליטער־ראט פון דער נאציאנאליסטישער רעגירונג פון דער רעפובליק פון כינע (ר״ק). טשיאַנג איז געווען געזעלשאפט קאָנסערוואַטיווע, פּראָמאָווירן טראדיציאנעלע כינעזישע קולטור אין די ניי לעבן באוועגונג און אפווארפן סיי מערבדיקע דעמאָקראַטיע און סיי סונ׳ס נאציאנאליסטישע דעמאָקראַטישע סאָציאַליזאַם כדי צו פירן אן אויטאקראטישע רעגירונג. ער האט נישט געקענט האלט סונ׳ס גוטע באַציונגען מיט די קאָמוניסטן, טשיאַנג האט זיי אויסגעהרג׳עט אין שאַנכאַי און האט זיי פאַרשטיקט ביי אויפֿשטאַנדן אין קוואַנגטונג און אנדערע ערטער.
אין דעם אָנהייב פון דער צווייטער כינע-יאַפּאַנישער מלחמה, וואָס איז שפּעטער געווארן דער כינעזישער טעאַטער פון דער צווייטער וועלט מלחמה, האט זשאַנג קסוליאַנג קידיאַנג אוועקגעכאפט טשיאנג און האט אים געצוואונגען צו פאַרלייגן אַ צווייטן פאַרייניקטן פראָנט מיט די קאָמוניסטן. נאָך דעם באַזיגן פון יאַפּאַן, האט די כינעזישע ברידער־קריג ווידער אויפגעבליעט, און די כינעזישע קאָמוניסטישע פארטיי אונטער מאַא זעדאָנג באזיגט די נאציאנאליסטן און האט פראקלאמירט די מענטשנס רעפובליק פון כינע אין 1949. טשיאַנג׳ס רעגירונג און אַרמיי האבן זיך צוריקגעצויגן קיין טייוואַן, ווו טשיאַנג האט איינגעפירט א מיליטערישע רעגירונג און גערודפט קריטיקער אין אַ תקופה גערופן דער "ווייסער טעראָר". נאָכן עוואקואירן קיין טייוואַן, טשיאַנג׳ס רעגירונג ווייטער דערקלערט איר כוונה צוריקצונעמען די יבשה פון כינע. טשיאַנג האט רעגירט טייוואַן ווי פרעזידענט פון דער רעפובליק פון כינע און גענעראל פון דעם קואָמינטאַנג ביז זייַן טויט אין 1975, נאָר איין יאָר פאר מאַא׳ס טויט.[1] [2]