אגנאסטיציזם

אַגנאָסטיציזם (פון גריכיש: ἀ אַ, "נישט" און γνῶσις גנאָסיס, "וויסן") איז א פילאסאפישע מיינונג אז מען זאל נישט דאכטן זיך אדער דרינגען ארויס קיין זאך איבער זאכן אדער גורמס וואס זייערע עקזיסטענץ איז נאך נישט באשטעטיקט געווארן. דאס הייסט אז מען זאל נישט דאכטן זיך אז זיי גאר נישט עקזיסטירן אדער עקשנען זיך איבער די גלויבונג אז זיי יע עקזיסטירן. אין דער קאנטעקסט פון גלויבן אין גאט, לויט די אגנאסטישע מיינונג איז עס נישט דא קיין אבסאלוטע נעגירונג פון די מעגלעכע עקזיסטענץ פון גאט, אבער זי באשטימט אז דעם מענטש און דאס וויסנשאפט האבן נישט קיין מעגלעכקייטן צו דערווייזן אויב א זאך ווי גאט, אדער יעדער גייסטלעכער זאך וואס איז העכער ווי נאטור און דעם מענטשלעכן פארשטאנד - עקזיסטירט אדער נישט. די דאזיקע מיינונג האנדלט בפרט מיט געטלעכקייט, אבער אויך יעדע זאך אויסער פונעם דערגרייך פון די חושים און די אינטעלעקטועלע דרינגעניש, און זי זאגט אז דאס פראבלעם פון דערווייזן די עקזיסטענץ אדער אומעקזיסטענץ פון גאט האט נאך נישט קיין ענטפער אדער קען נישט ווערן גאר געענטפערט.

אן אַגנאָסטיק איז איינער וואס גלייבט אין די דאזיקע מיינונג אינעם קאנטעקסט פון גלויבן אין גאט - ער נעגירט נישט די עקזיסטענץ פון גאט (וואס אונטערשיידט אים פון אן אטעיסט), אבער נישט דווקא דאכט זיך אז גאט טאקע עקזיסטירט (וואס אונטערשיידט אים פון א גלויבער).

עס זענען דא אגנאסטיקן וואס מיינען אז מען קען גאר נישט דערגרייכן די געוויסהייט פון די עקזיסטענץ פון יעדע געטלעכע וועזנהייט, און דערקעגן זענען עס דא אגנאסטיקן וואס מיינען אז מען קען יע דערגרייכן אזא געוויסהייט, אבער מען האט נאך נישט דערגרייכן דאס. מערסט אגנאסטיקן אויך ספק זיין איבער פארשידענע רעליגיעזע אויסזעצן.

די טערמינען זענען ערשטנס ערפינדעט געווארן פון טאמעס הענרי האַקסלי, אבער דעם געדאנק וואס לייגט אונטער די דאזיקע מיינונג וועגן גאט'ס עקזיסטענץ אלס "געהיים" אדער א זאך וואס מען זאל נישט דאכטן זיך אז דאס עקזיסטירט אדער נישט, און אז זיין עקזיסטענץ קען נישט ווערן באשטעטיקט, האט געפינט זיך שוין אין דער צייט פון אוראלט גריכנלאנד. דער סאָפֿיסטישער פּרע-סאָקראַטישער פילאסאף פּראָטאַגאָראַס איז באקאנט געווען אלס אן אגנאסטיק.

צווישן די מערסט באקאנטע אגנאסטיקן אין מאדערנע צייטן זענען טאמעס הענרי האַקסלי, טשאַרלס דאַרווין, אַלבערט איינשטיין און בערטראַנד ראַסל.