באַקוקן דעם מקור פון מאסקווע

{{יישוב
|נאמען=מאסקווע
|סארט יישוב=שטאט
|אמטשפראך נאמען=  Москвá
|הערב= Coat of Arms of Moscow.svg
|פאן=Flag of Moscow, Russia.svg
|בילד=  Moscow Kremlin and Bolshoy Kamenny Bridge late evening 01.JPG
|באשרייבונג= מאסקווע קרעמלין און באלשוי קאמעני בריק ביינאכט
|מדינה= {{פאן רוסלאנד}}
|אפטייל טיפ= 
|אפטייל נאמען= 
|געביט=
|ראיאן=
|דיסטריקט=
|בירגערמייסטער= סערגעי סאביאנין
|גובערנאטאר=
|טיפ אונטעראפטייל=
|דיסטריקטן אין ראיאן=
|שטעט אין ראיאן=
|ראיאן הויפטשטאט=
|מוטערשטאט=
|אפיציעלע שפראך=
|שטח= 2,511
|הייך= 
|גרינדונג דאטע=  פאר 1147
|באפעלקערונג= 12,197,596
|באפעלקערונג יאר= 2015
|באפעלקערונג הערה=
|מטרופולין=
|הערת מטרופולין=
|צפיפות=
|קאארדינאטן=   {{coord|55|45|N|37|37|E|region:RU_type:city|display=inline,title}} 
|צייט זאנע= +3
|אתר אינטרנט= http://www.mos.ru/
|מאפע=
|פרטימדיקע מאפע=
|סטאטיסטיק=
}}
[[טעקע:Ru-Moskva.ogg|קליין|רוסיש]] 
'''מאָסקװע''' ([[רוסיש]]: Москвá) איז די [[הױפּטשטאָט]]  און גרעסטע שטאט פֿון [[רוסלאַנד]]. 10 מיליאָן פּערזאָנען ווױנען אין מאָסקװע. די שטאט איז א וויכטיקער פאליטישער, עקאנאמישער, קולטורעלער, וויסנשאפטלעכער, פינאנציעלער, רעליגיעזער און טראנספארטאציע צענטער פון רוסלאנד. מאסקווע איז די ניינטע גרעסטע שטאט אין דער וועלט לויט באפעלקערונג.

מאסקווע ליגט אויפן [[מאסקווע טייך]], און איז די מערסט באפעלקערטע אינלענדישע שטאָט אין דער וועלט. מאסקווע איז באקאנט פאר איר ארכיטעקטור. זי איז אויך די גרינסטע שטאט אין דער וועלט, און מער ווי פערציג פראצענט פון דער טעריטאריע פון דער שטאט איז באדעקט מיט גרין.

אין מאסקווע געפינט זיך דער [[קרעמלין]], די אפיציעלע וואוינונג פון רוסלאנד׳ס פרעזידענט.

וואוינען אין מאסקווע איז זייער טייער; וועגן דעם טון טייל מענטשן פארדינגען זייערע מאסקווער דירות און זיי וואוינען אין א [[דאטשע]].

מאסקווע ווערט גערופן עטלעכע נעמען, למשל דער דריטער רוים (Третий Рим), דער ערשטער טראן (Первопрестольная), און די העלד שטאָט (город-герой). א באוואוינער פון מאסקווע רופט מען "москвич" (מאסקוויטש) פאר א זכר אדער "москвичка" (מאסקוויטשקאַ) פאר א נקיבה, אויף יידיש א מאסקווער.

==היסטאריע==
===פריערדיקע היסטאריע (1147–1283) ===
=== גרויסהערצאגשפאט (1283–1547) ===
=== צארישע תקופה (1547–1721) ===
=== אימפעריע (1721–1917) ===
אין 1712 האט [[פיטער דער גרויסער]] אריבעגעפירט זיין רעגירונג צו דער נייער שטאט [[סאנקט פעטערבורג]] אויפן באלטישן בארטן, און מאסקווע האט אויפגעהערט זיין די הויפטשטאט פון רוסלאנד (אחוץ א קורצע תקופה פון 1728 ביז 1732 אונטערן איינפלוס פון דעם [[העכסטן געהיימען ראט]]).

נאכדעם וואס מאסקווע האט פארלוירן דעם סטאטוס פון הויפטשטאט פון דער אימפעריע, איז די באפעלקערונג פון מאסקווע צוערשט אראפ, פון 200,000 אינעם 17טן יארהונדערט צו 130,000 אין 1750. אבער נאך 1750, האט די באפעלקערונג געוואקסן מער ווי צען מאל ביי די איבעריגע יארן פון דער רוסלענדישער אימפעריע, און האט דערגרייכט 1.8 מיליאן ביז 1915.

=== סאוועטישע תקופה (1917–1991) ===
=== לעצטיקע היסטאריע (1991 - היינט) ===
ווען די פֿשש״ר איז אונטערגעגאנגען אין 1991 איז מאסקווע געווארן די הויפטשטאט פון דער [[רוסלאנד|רוסישער פֿעדעראַציע]]. זייט דעמאלסט איז ארויסגעקומען א מארק־עקאנאמיע אין מאסקווע, וואס פראדוצירט אן אויפרייס פון מערב־סטיל פארקויף, באדינונגען, ארכיטעקטור און לעבנסטילן.

די שטאט וואקסט ווייטער אין די 1990ער ביז 2000ער יארן, און איר באפעלקערונג וואקסט פון אונטער ניין מיליאן ביז מער ווי צען מיליאן. עס האט זיך געמאכט א גרויסער באדערפעניש פאר ענצעלע איין־פאמיליע הייזער אנשטאט דירות געפאקט קאפ אויף קאפ. אין 1995–1997 האט מען פארברייטערט דעם  MKAD רינג שאסיי פון פיר ביז צען שפאלירן. אין דעצעמבער 2002 איז  [[Bulvar Dmitriya Donskogo]] געווארן די ערשטע מאסקווע מעטרא־סטאנציע וואס האט געענפט ווייטער פון דעם MKAD. דער  [[דריטער רינג שאסיי]], אינצווישן דעם 19טן יארהונדערט  [[גארטן רינג]] און דער סאוועטישער תקופה דרויסנדיגער רינג שאסיי האט מען געקאנטשעט אין 2004. 

==געאגראפיע און קלימאט==
===לאקאציע===

[[File:Moscow satellite image.jpeg|קליין|upright|סאטעליט בילד פון מאסקווע און פארשטעט]]
[[File:Moscow aerial view looking towards the south-east.JPG|קליין|מאסקווע פון דער לופט]]

מאסקווע איז פלאצירט אויף די ברעגן פונעם [[מאסקווע טייך]], וואס פליסט מער ווי 500 ק״מ אדורך דעם [[מזרח אייראפעאישער פלוין|מזרח אייראפעאישן פלוין]] אין צענטראל־רוסלאנד. [[ליסטער פון בריקן אין מאסקווע|49 בריקן]] גייען אריבער  דעם טייך און זיינע קאנאלן אינערהאלב דער שטאט. די [[הייך]] פון מאסקווע ביי דער גאנץ־רוסלאנד אויסשטעלונג צענטער (VVC), וואו עס געפינט זיך די פירנדע מאסקווע וועטער־סטאנציע, איז 156 מעטער. דער העכסטער פונקט פון דער שטאט איז טעפלאסטאנסקאיא, הויך 255 מעטער. די ברייט פון מאסקווע פון מערב צו מזרח איז 39.7 ק״מ, און די לענג פון צפון צו דרום איז 51.8 ק״מ.
==דעמאגראפיע==
לויט די רעזולטאטן פונעם 2010 צענזוס איז די באפעלקערונג פון מאסקווע געווען 11,503,501; ארויף פון  10,382,754 באריכטער אינעם 2002 צענזוס.

ביים אפיצעלן 2010 צענזוס, איז דער עטנישער באשטאנד פון די 10,835,092 מענטשן פון דער שטאט׳ס באפעלקערונג וואס מ׳האט געוואוסט זייער עטנישקייט געווען:
* רוסן: 9,930,410 (91.65%)
* אוקראינער: 154,104 (1.42%)
* טאטערן: 149,043 (1.38%)
* ארמענער: 106,466 (0.98%)
* אזערי: 57,123 (0.5%)
* בעלארוסן: 39,225 (0.4%)
* גרוזינער: 38,934 (0.4%)
* אוזבעק: 35,595 (0.3%)
* טאדזשיק: 27,280 (0.2%)
* מאלדאווער: 21,699 (0.2%)
* מארדווין: 17,095 (0.2%)
* טשעטשען: 14,524 (0.1%)
* טשואוואש: 14,313 (0.1%)
* אסעטער: 11,311 (0.1%)
* אנדערע: 164,825 (1.6%)
* 668,409 מענטשן האט מען איינגעשריבן פון אדמיניסטראטיווע דאטנבאזעס, און מען האט נישט געקענט דערגיין זייער עטנישקייט.

==טראנספארט==
מאסקווע האט פיר אינטערנאציאנאלע פליפארטן, ניין באן סוף־סטאנציעס און פיל טראמווייען. אין 1935 האט מען געעפנט דעם מעטרא, וואס האט 11 ליניעס און 203 באן סטאנציעס, און איז לאנג 203 ק״מ. דער טיפסטער פונקט פון דער מעטרא, ביי פארק־פאבעדי סטאנציע, איז 74 מעטער אונטער דער ערד. מער ווי 9 מיליאן מענטשן פארן טאג־טעגלעך אויף דער מאסקווער מעטרא, מער ווי דער [[לאנדאנער אונטערגרונט]] און דער [[ניו יארק סאבוויי]] צוזאמען.

=== לופט ===
[[טעקע:Airbus_A319-112,_CSA_-_Czech_Airlines_AN2166020.jpg|קליין|שערעמעטיעווא אינטערנאציאנאלער פליפארט ]]
[[טעקע:Domodedovo_Airport-2.JPG|קליין|[[דאמעדאדאווא אינטערנאציאנאלער פליפארט]]]]
[[טעקע:Airport,_Ramp_JP7551641.jpg|קליין|[[וונוקאווא אינטערנאציאנאלער פליפארט]]]]
מאסקווע האט פינף פרינציפעלע קאמערציאלע פליפארטן:
* שערעמעטיעווא אינטערנאציאנאלער פליפארט (SVO)

* דאמאדעדאווא אינטערנאציאנאלער פליפארט (DME)

* וונוקאווא אינטערנאציאנאלער פליפארט (VKO)

* זשוקאווסקי אינטערנאציאנאלער פליפארט (ZIA)

* אסטאפיעווא אינטערנאציאנאלער פליפארט (OSF)
שערעמעטיעווא אינטערנאציאנאלער פליפארטis איז דער מערסט באניצטער אריינקומפט פונקט פאר אויסלענדישע וויזיטארן, מיט 60% פון אלע אינטערנאציאנאלע פליגערס.<ref name="4airports">{{cite news|url=http://www.go-russia.com/angela.php|publisher=Go-Russia|title=Moscow Airports|date=7טן אקטאבער 2007|accessdate=7טן אקטאבער 2007|archivedate=2007-10-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011092857/http://go-russia.com/angela.php}}</ref> אויך איז ער דער הויפט קנופ פאר עראפלאט. דאמאדעדאווא אינטערנאציאנאלער פליפארטis איז דער פֿירנדער פליפארט אין רוסלאנד לויט דער צאל פון פאסאזשירן.

=== וואסער ===
[[טעקע:Ilya_Repin_river_cruise_ship_with_North_river_station.jpg|קליין|[[צפון טייך-טערמינאל]]]]
מאסקווע האט צווי וואסער־טערמינאלן פאר פאסאזשירן, און דריי פֿראכט פארטן.

=== אייזנבאן ===
[[טעקע:Ленинградский_вокзал.JPG|קליין|[[לענינגראדסקי וואקזאל]]]]
מאסקווע ווערט באדינט דורך ניין באן וואקזאלן:
* בעלארוסקי
* קאזאנסקי
* קיעווסקי
* קורסקי
* לענינגראדסקי
* פאוועלעצקי
* ריזשסקי
* סאוויאלאווסקי
* יאראסלאווסקי
[[טעקע:Казанский_вокзал.JPG|קליין|[[קאזאנסקי וואקזאל]]]]
[[טעקע:PaveletskayaSquare2016.jpg|קליין|[[Moscow Paveletskaya railway station|Paveletskaya railway station]]]]
מאסקווע איז די מערב סוף־סטאנציע פון דער אריבער־סיביר באן, וואס גייט אריבער 9300 קילאמעטער פון רוסלענדישער טעריטאריע ביז [[וולאדיוואסטאק]] אויפן בארטן פונעם [[פאציפישער אקעאן|פאציפישן אקעאן]].

==עקאנאמיע==
[[טעקע:Moscow-City2015.jpg|קליין|[[מאסקווע אינטערנאציאנאלער ביזנעס צענטער|MIBC]], איינער פון די גרעסטע פינאנץ־צענטערס אין אייראפע]]
מאסקווע האט איינע פון גרעסטע מוניציפאלישע עקאנאמיעס אין אייראפע וואס קען ווערן גערעכנט 20 פראצענט פונעם רוסלענדישן ברוטא אינלענדישן פראדוקט.<ref>{{cite web
|last=אַרכיפאוו|first=איליא|url=http://www.bloomberg.com/news/2010-09-28/medvedev-fires-moscow-s-mayor-yury-luzhkov-citing-a-loss-of-confidence-.html|title=Medvedev Fires Moscow Mayor Luzhkov After Conflict|publisher=Bloomberg|date={{ר}}28סטן סעפטעמבער, 2010|accessdate={{ר}}22סטן דעצעמבער, 2010}}</ref> אין יאר 2014, האט דער ברוטא רעגיאנאלישן פראדוקט אין מאסקווע דערגרייכט 12 טריליאן רובל<ref>{{Citation |title=אַרטשיווע קאָפּיע |url=https://en.investmoscow.ru/investment/economic-indicators/investment-in-moscow-is-profitable/the-level-and-place-of-economic-development/ |access-date=2017-01-28 |archivedate=2017-02-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170202012302/https://en.investmoscow.ru/investment/economic-indicators/investment-in-moscow-is-profitable/the-level-and-place-of-economic-development/ |deadurl=yes }}</ref> (USD 0.31 טריליאן) און USD 30,000 א מענטש.<ref>{{cite news |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2014&ssd=1&sort=subject&ds=.&br=1&pr1.x=52&pr1.y=12&c=922&s=NGDP_R%2CNGDP_RPCH%2CNGDP%2CNGDPD%2CNGDP_D%2CNGDPRPC%2CNGDPPC%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CPPPSH%2CPPPEX%2CPCPI%2CPCPIPCH%2CPCPIE%2CPCPIEPCH%2CLP%2CBCA%2CBCA_NGDPD&grp=0&a=
|date={{ר}}11טן מערץ, 2010|accessdate={{ר}}11טן מערץ 2010|publisher=IMF Russia Economy |title=Russia GDP and PPP conversion rate}}</ref>
==וויסנשאפט און בילדונג==
[[File:Golden_brain.png|קליין|[[רוסלענדישע אקאדעמיע פון וויסנשאפטן]]]]
עס געפינען זיך אין מאסקווע  1696 הויכשולעס, ווי אויך 91 קאלעגיעס.<ref name="mosru-stats">{{cite web|url=http://www.mos.ru/wps/portal/!ut/p/c0/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9SP0o83hXN1e3QHMPIwMDl1BLAyM_y5AAEy8zQwMnI_3InNT0xORK_Qj9KDMkdaauxiB1JkD1fkYG_ob6BTmuigB2wqj-?nID=6_EFEFQ7H2005E302N94DU9N20O1&cID=6_EFEFQ7H2005E302N94DU9N20O1&rubricId=1716&documentId=42215 |title=СТОЛИЦА РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ В ЗЕРКАЛЕ ЦИФР, ФАКТОВ И СОБЫТИЙ |publisher=Moscow government 
|accessdate={{ר}}28סטן אפריל, 2010 |language=ru }} {{לינקשפראך|רוסיש}}</ref> אחוץ דעם זענען פאראן 222 אנשטאלטן פון העכערער בילדונג, צווישן זיי 60 שטאַט אוניווערסיטעטן<ref name="mosru-stats"/> און דער  [[מאסקווע שטאט אוניווערסיטעט]], וואס מ׳האט געגרינדעט אין 1755.<ref name="msu-history">{{cite web|url=http://www.msu.ru/en/info/history.html|title=MSU History|publisher=Moscow State University|accessdate=6טן יולי 2006}}</ref> די הויפט אוניווערסיטעט געביידע פלאצירט אין וואראביאווי גארי איז הויך 240 מעטער און ווען מ׳האט זי געבויט איז זי געווען די העכסטע געביידע אין גאנץ אייראפע.<ref>{{cite book|title=Is Progress Speeding Up?: Our Multiplying Multitudes of Blessings|last=Templeton|first=John Marks|date=1טן אקטאבער 1997|isbn=1-890151-02-5|page=99}}</ref> דער אוניווערסיטעט האט העכער פון 30,000 אונטערגראד און און  7,000 [[פאסט-גראד סטודענטן, וואס האבן אן אויסקלייב פון ניין און צוואנציק פאקולטעטן און  450 דעפארטמענטן. דערצו שטודירן עטלעכע 10,000 הויכשולע סטונדענטן קורסן אינעם אוניווערסיטעט. די מאסקווע שטאַט אוניוורסיטעט ביבליאטעק אנטהאלט מער ווי ניין מיליאן ביכער, און איז איינע פון די גרעסטע ביבליאטעקן  אין גאנץ רוסלאנד. העכער פון 11,000 אינטערנאציאנאלע סטודענטן האבן גראדואירט פונעם אוניווערסיטעט, פיל פון זיי זענען געקומען אין מאסקווע שטודירן [[רוסיש]].

==צווילינג שטעט==
* {{flag|Uzbekistan|[[טאשקענט]]}} 
* {{flag|Tunisia|[[טוניס]]}}
* {{flag|Algeria|[[אלזשירס]]}} 
{{-}}

==רעפערענצן==
{{רעפליסטע}}


{{גרעסטע שטעט אין דער וועלט}}
{{אייראפע-געא-שטומף}}

[[קאַטעגאָריע:שטעט אין רוסלאנד]]
[[קאַטעגאָריע:הויפטשטעט אין אייראפע]]
[[קאַטעגאָריע:אידישע יישובים אין אייראפע]]