הערש

הערש

דער הערש איז א חיה, עס אנטהאלט אין זיך עטלעכע מינים, די נאטור–פאָרשער רעכענען אויס ארום צוואנציק סארט הערשן. איר טבע איז זי לעבט צוזאמען אין סטאדעס מיט אנדערע הערשן, דעריבער ווען מע זעט א הערש, זאָל מען וויסן אז בדרך כּלל קומט נאָך נאָך איינער.

דער הערש האָט גרויסע אויסגעשפּיצטע הערנער, וואָס דערמיט באשיצט ער זיך פון די ווילדע חיות וואָס שפּרינגען אויף אים. די פארב פונעם הערש איז גרוי און געל אָדער גרוי און ברוין, און אזוי באשיצט ער זיך אין מדבר, ווען מען דערקענט אים נישט פון דער ווײַטנס, מען מיינט אז דאָס איז זאמד.

דער הערש האָט א שטארקן חוש השמיעה, ער קען זייער גוט הערן, בײַ יעדע פארדעכטיקע זאך שטעלט ער זיך גלייך אפּ און שפּיצט אָן זײַנע אויערן צו הערן מען קען דאָס זען ווי זײַנע אויערן שטעלן זיך אויף. אויב זעט ער א געפאר לויפט ער גאָר שנעל, וואָס דער הערש איז באקאנט מיט שנעלע שפּרינגען.

ער הייסט אן איידעלע חיה, ער איז איינער פון די שענסטע חיות מיט חן, זײַנע צוויי הערנער און זײַנע גרויסע אויגן דריקן אויס באשיידנהייט און ליבלעכקייט,

די הערשן עסן דערנער, זיי קענען זיך אויפהאלטן א לאנגע צײַט אָן וואסער וויבאלד זיי ציען ארויס וואסער פון גראָז און פון אנדערע סאָרט געוויקסן.

הניח מעותיו על קרן הצבי

דער הערש האָט א טבע אז עס פאלן אראָפּ זײַנע הערנער און ער לייגט זיי אין איינער פון די גריבער, און זיי וואקסן שפּעטער צוריק פרישע, דעריבער איינער וואָס ריזיקירט מיט געלט רופט מען אים אָן "ער האָט עס ארויפגעלייגט אויף הערנער פון א הירש", ווײַל ער וועט עס ערגעץ אנידער לייגן און מער נישט געפינען.

הערשן אין די יידישע מקורות

הערשן פארנעמען אן אָרט אלס סימבאל פון געשיקטקייט, צוליב זייער נאטור פון לויפן שנעל, אזוי ווי דער תנא יהודא בן תימא זאָגט אין די משנה: רץ כצבי... לעשות רצון אביך שבשמים. אזוי אויך געפינען מיר אין שולחן ערוך הלכות שבת אז אויב א הערש געפינט זיך אין אן ארומגעצוימט פּלאץ, איז מען עובר אויף דעם איסור צידה ווען מען פאנגט אים שבת, וויל צוליב זײַן געשיקטקייט קען ער נאָך אנטלויפן.