געזעץ
אַ געזעץ איז אַן אָפיציעלער פירונג וואָס ווערט בעשטימט דורך אַן אַלגעמיינע מענטשליכע פאַרשטאַנד ווי אַזוי מען דאַרף זיך פירן.
עס איז געבויט אויף פרינציפען.
עס זענען דא געזעצן וואס קהילות און קאמפאניס מאכן זיך אליין'ס געזעצן אויף זייערע געזעלשאפטן הייסט דאס דאן נישט בלויז געזעצן נאר מער דירעקט פאליסיס.
עס זײַנען דאָ געזעצן וואָס ווערן געצווּנגען דורך דעם געריכט פון דער מדינה, און עס זיַינען דאָ געזעצן, וואָס יעדער פאַרשטייט פון זיך אַליין אַז מען דאַרף זיי פאָלגן וואס דאס הייסט "סאציאלער אפמאך".[פֿעלט אַ מקור]
געזעצן פון א מדינה
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]יעדע לאנד האט באזונדערע געזעצן, וואס זענען מחייב אלע איינוואוינער אן אויסנאם.
די "חוקי המדינה" זענען נישט דירעקט אין קאנטראסט מיט די אידישע געזעצן "חוקי התורה".
ווען אידישע סוחרים ווילן באשוצן זייערע רעכטן, ניצן זיי צומאל אויך דעם צוואנג פון דער רעגירונג צו פארסירן זייערע קאפירעכט געזעצן.
געזעצן זענען רעגולאציעס וועלכע ווערן געשריבן און דערנאך באשטעטיגט דורך דעם לעגיסלאטיוון צווייגל פון דער רעגירונג, וואס אנבאלאנגט דאס לאנד און אלע איר אייוואוינער.
יעדע לאנד גיט ארויס געזעצן ווען עס זעט פאר נויטיג, צי איז דאס געזען איבער זיכערהייט, ווי פארקער, אדער איבער געווער.
די געזעצן ווערן אין אלגעמיין פארסירט דורך די פאליציי, וועמענס אויפגאבע איז צו כאפן די פארלעצער פונעם געזעץ, און זיי ברענגען פאר יוסטיץ.
ביוראקראטן זענען די וואס ארבעטן פאר דער רעגירונג און רעגירונג׳ס ארגאניזאציעס. זיי ארבעטן לויט די געזעצן, און געבן איבער זייערע באשליסונגען שריפטלעך.
אדוואקאטן האבן שטודירט וועגן געזעצן. זיי געבן מענטשן עצות און טון רעפרעזענטירן זיי אין דעם געריכט.
אידישקייט
[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]לויט אידישקייט איז די תורה די געזעצען פון דער וועלט, ד.ה. די ערשטע געזעצן זינט וואס גאט האט אראפגעשטעלט אויף דער וועלט, פונעם ערשטן טאג: זענען די שבע מצוות בני נח.
צווישן זיי זענען די באקאנטע דריי הארבע עבירות שלוש עבירות נישט הרג'ענען שפיכת דמים, נישט דינען עבודה זרה און נישט עובר זיין אויף גילוי עריות.
אויף אלע סידיס, צום ביישפיל, זעט מען דעם געדרוקטן איסור פון נאכמאכן פארבאטן הן עפ"י חוקי התורה, והן עפ"י חוקי המדינה.
די תורה איז צעטיילט אין דריי סארטן געזעצן:
- ספר הברית (שמות) - ציוויליזיצישע געזעצן וואס האט צו טאן מיט בין אדם לחבירו.
- ספר כהנים (ויקרא און במדבר) - פארטוט זיך מיט רעליגיע געזעצן ארום דער בית המקדש און מקריב זיין קרבנות.
- משנה תורה (דברים - איבערגעחזר'טע חוקים פון די אנדערע ספרים, און אויך געזעצן וועגן מלחמות, מלכים און נביאים, דינען גאט נאר איין מקדש און נישט און צעשפרייטע מזבחות.
לויט די תנכישע פארשער זיינען די דריי ענינים געשריבן געווארן דורך אנדערע מענטשן אין אנדערע צייטן. און לויט די רעליגיע איז אלס געשריבן געווארן דורך משה רבינו.