אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "פאריז"

רעדאַקטירן לינקען
פֿון װיקיפּעדיע
בלעטערן געשיכטע אינטעראקטיוו
‪פֿריִערדיקע אונטערשײד →‬קומענדיקע אונטערשײד ←
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
וויזועלוויקיטעקסט
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 1: שורה 1:
{{יישוב
{{יישוב
|נאמען= פאַריז
|נאמען= פּאַריז
|סארט יישוב= שטאט
|סארט יישוב= שטאָט
|אמטשפראך נאמען= Paris
|אמטשפראך נאמען= Paris
|הערב= Grandes Armes de Paris.svg
|הערב= Grandes Armes de Paris.svg
שורה 14: שורה 14:
{{!}}-
{{!}}-
{{!}} colspan=2 {{!}}{{שפייצן|16}}5 הימל־ליניע פון פאריז
{{!}} colspan=2 {{!}}{{שפייצן|16}}5 הימל־ליניע פון פאריז
{{!}}-
{{!}}-}
|}
|מדינה= {{פאן פראנקרייך}}
|מדינה= {{פאן פראנקרייך}}
|אפטייל טיפ=
|אפטייל נאמען=
|געביט=
|געביט=
|ראיאן=
|ראיאן=
|דיסטריקט=
|דיסטריקט=
|בירגערמייסטער= [[אן הידאלגא]]
|בירגערמייסטער= [[אן הידאלגא|אַן הידאַלגאָ]]
|גובערנאטאר=
|גובערנאטאר=
|טיפ אונטעראפטייל=
|טיפ אונטעראפטייל=
שורה 29: שורה 26:
|ראיאן הויפטשטאט=
|ראיאן הויפטשטאט=
|מוטערשטאט=
|מוטערשטאט=
|אפיציעלע שפראך=
|שטח= 105.4
|שטח= 105.4
|הייך=
|הייך=
|גרינדונג דאטע= 3טן י"ה פאר דער ציווילער רעכענונג
|גרינדונג דאטע= 3טן י"ה פאַר דער ציווילער רעכענונג
|באפעלקערונג= 2,241,346
|באפעלקערונג= 2,241,346
|באפעלקערונג יאר= 2014
|באפעלקערונג יאר= 2014
|באפעלקערונג הערה=
|מטרופולין=
|מטרופולין=
|הערת מטרופולין=
|הערת מטרופולין=
שורה 46: שורה 41:
|סטאטיסטיק=
|סטאטיסטיק=
}}
}}
'''פאַריז''' ({{שפראך-fr|Paris}} ''פאַרי'') איז די [[הויפטשטאט]] פון [[פראנקרייך]]. זי איז די גרעסטע שטאט אין [[אייראפע]] נאך [[לאנדאן]], און די 20סטע אין באציאונג איבער דער גארער וועלט. די שטאט פאריז, צווישן אירע אלטע גרענעצן פון 1860, האט א שטח פון 105 קוואדראט ק"מ און א געשאצטע באפעלקערונג פון 2,193,031 (יאנואר 2007).
'''פּאַריז''' ({{שפראך-fr|Paris}} ''פּאַרי'') איז די [[הויפטשטאט|הויפּטשטאָט]] פון [[פראנקרייך|פראַנקרײַך]]. זי איז די גרעסטע שטאָט אין [[אייראפע|אייראָפּע]] נאָך [[לאנדאן|לאָנדאָן]], און די 20סטע אין באַציאונג איבער דער גאָרער וועלט. די שטאָט פּאַריז, צווישן אירע אַלטע גרענעצן פון 1860, האַלט אַ שטח פון 105 קוואַדראַט ק"מ און אַ געשאַצטע באַפעלקערונג פון 2,193,031 (יאַנואַר 2007).
דער [[סיין]] טייך פליסט אדורך דעם עלטסטן טייל פון פאריז. ארום פאריז געפינען זיך א סך וועלדער.
דער [[סיין]] טײַך פליסט אַדורך דעם עלטסטן טייל פון פּאַריז. אַרום פּאַריז געפינען זיך אַ סך וועלדער.


פאריז איז געגרינדעט געווארן אינעם 3טן יארהונדערט פאר דער ציווילער רעכענונג דורך א [[קעלטן|קעלטישן פאלק]], די פאריזיאי, פון וועמען די שטאט האט איר נאמען. אינעם 12טן יארהונדערט איז פאריז געווען די גרעסטע שטאט אין דער מערב־וועלט, א בליענדיקער האנדל־צענטער, און דער היים פונעם [[אוניווערסיטעט פון פאריז]], איינער פון די ערשטע אוניווערסיטעטן אין אייראפע. אינעם 18טן יארהונדערט, איז פאריז געווען די הויפט ארט פון דער [[פראנצויזישע רעוואלוציע|פראנצויזישער רעוואלוציע]], און זייט דעמאלסט איז פאריז א וויכטיקער צענטער פון [[פינאנץ]], [[האנדל]], [[מאדע]], וויסנשאפט און די קונסטן, און אויך דער צענטער פון [[פאליטיק]] און [[פארקער]].
פּאַריז איז געגרינדעט געוואָרן אינעם 3טן יאָרהונדערט פאַר דער ציווילער רעכענונג דורך אַ [[קעלטן|קעלטישן פאָלק]], די פּאַריזיאי, פון וועמען די שטאָט האָט גענומען איר נאָמען. אינעם 12טן יאָרהונדערט איז פּאַריז געווען די גרעסטע שטאָט אין דער מערב־וועלט, אַ בליענדיקער האַנדל־צענטער, און דער היים פונעם [[אוניווערסיטעט פון פאריז|אוניווערסיטעט פון פּאַריז]], איינער פון די ערשטע אוניווערסיטעטן אין אייראָפּע. אינעם 18טן יאָרהונדערט, איז פּאַריז געווען די הויפּט אָרט פון דער [[פראנצויזישע רעוואלוציע|פראַנצויזישער רעוואָלוציע]], און זינט דעמאָלסט איז פּאַריז אַ וויכטיקער צענטער פון [[פינאנץ|פינאַנץ]], [[האנדל|האַנדל]], [[מאדע|מאָדע]], וויסנשאַפט און די קונסטן, ווי אויך דער צענטער פון [[פאליטיק|פּאָליטיק]] און [[פארקער]].


דער [[איל-דע-פראנס|פאריזער ראיאן]] האט א [[ברוטא אינלענדישער פראדוקט]] פון €612 ביליאן (ריכטיק פאר 2012), וואס איז מער ווי 30 פראצענט פונעם ברוטא אינלענדישן פראדוקט פון גאנץ פראנקרייך, און אזוי ווערט ראנגירט פון די פינף רייכסטע ראיאנען פון אייראפע. פאריז איז דער באנקירן און פינאנץ צענטער פון פראנקרייך, און דארט געפינען זיך די הויפטקווארטירן פון 30 פירמעס אינעם [[פארטון גלאבאל 500]].
דער [[איל-דע-פראנס|פּאַריזער ראַיאָן]] האָט אַ [[ברוטא אינלענדישער פראדוקט|ברוטאָ אינלענדישער פּראָדוקט]] פון €612 ביליאָן (גיליטיק 2012), וואָס איז מער ווי 30 פּראָצענט פונעם ברוטאָ אינלענדישן פּראָדוקט פון גאַנץ פראַנקרײַך, און אַזוי אַרום ווערט ראַנגירט פון די פינף רײַכסטע ראַיאָנען פון אייראָפּע. פּאַריז איז דער באַנקירן און פינאַנץ צענטער פון פראַנקרײַך, און דאָרט געפינען זיך די הויפּטקוואַרטירן פון 30 פירמעס אינעם [[פארטון גלאבאל 500|פארטון גלאָבאַל 500]].


אין פאריז געפינט זיך דער מערסט־באזוכטער [[קונסט מוזיי]] אין דער וועלט, די [[לואוורע]], ווי אויך אנדערע מוזייען. ארכיטעקטורישע אנדענקפונקטן אין פאריז שליסן איין דעם [[נאטרעדאם דע פאריז]] קאטעדראל און דעם [[אייפל טורעם]]. אין 2014 האבן 22.4 מיליאן טוריסטן באזוכט פאריז, די שפיץ פון אלע טוריסטן צילן. פאריז איז אויך באקאנט פאר [[מאדע]] און [[רעסטאראן|רעסטאראנען]]. מערסטן פון די הויפט אוניווערסיטעטן אין פראנקרייך געפינען זיך אין פאריז, ווי אויך די צייטונגען ''[[לע מאנד]]'', ''[[לע פיגארא]]'' און ''[[ליבעראשיאן]]''.
אין פּאַריז געפינט זיך דער מערסט־באַזוכטער [[קונסט מוזיי]] אין דער וועלט, די [[לואוורע]], ווי אויך אַנדערע מוזייען. ארכיטעקטורישע אָנדענקפּונקטן אין פּאַריז שליסן אײַן דעם [[נאטרעדאם דע פאריז|נאָטרעדאַם דע פּאַריז]] קאַטעדראַל און דעם [[אייפל טורעם|אײַפל טורעם]]. אין 2014 האָבן 22.4 מיליאָן טוריסטן באַזוכט פּאַריז, די שפּיץ פון אַלע טוריסטן צילן. פּאַריז איז אויך באַקאַנט פאַר [[מאדע|מאָדע]] און [[רעסטאראן|רעסטאָראַנען]]. רוב פון די הויפּט אוניווערסיטעטן אין פראַנקרייך געפינען זיך אין פּאַריז, ווי אויך די צײַטונגען ''[[לע מאנד]]'', ''[[לע פיגארא]]'' און ''[[ליבעראשיאן]]''.


פאריז איז א וויכטיקער באן, שאסיי און לופט־טראנספארט קנופ, באדינט דורך די צוויי אינטערנאציאנאלע פליפעלדערף [[פאריז-שארל דע גאל פליפארט|פאריז-שארל דע גאל]] און [[פאריז-ארלי פליפארט|פאריז-ארלי]]. די [[פאריז מעטרא]], וואס האט געעפנט אין 1900, האט א לענג פון 200 ק"מ און באדינט 9 מיליאן פאסאזשירן טאג טעגלעך. פאריז איז דער קנופ פונעם נאציאנאלן שאסיי נעצווערק, און איז ארומגענומען מיט דריי ארום־שאסייען.
פּאַריז איז אַ וויכטיקער באַן, שאָסיי און לופט־טראַנספּאָרט קנופּ, באַדינט דורך די צוויי אינטערנאַציאָנאַלע פליפעלדער [[פאריז-שארל דע גאל פליפארט|פּאַריז-שאַרל דע גאָל]] און [[פאריז-ארלי פליפארט|פּאַריז-אָרלי]]. דער [[פאריז מעטרא|פּאַריזער מעטראָ]], וואָס האָט זיך געעפנט אין 1900, האָט אַ לענג פון 200 ק"מ און באַדינט 9 מיליאָן פּאַסאַזשירן טאָג טעגלעך. פּאַריז איז דער קנופּ פונעם נאַציאָנאַלן שאָסיי נעצווערק, און איז אַרומגענומען מיט דרײַ אַרום־שאָסייען.


דער היינטיקער בירגערמייסטער פון פאריז איז [[אן הידאלגא]], געוויילט צום אמט דעם 5טן אפריל 2014. זי איז די ערשטע פרוי צו זיין בירגערמייסטער פון פאריז.
דער הײַנטיקער בירגערמײַסטער פון פּאַריז איז [[אן הידאלגא|אַן הידאַלגאָ]], געוויילט צום אַמט דעם 5טן אַפּריל 2014. זי איז די ערשטע פרוי צו זײַן בירגערמײַסטער פון פּאַריז.


== היסטאריע ==
== היסטאָריע ==
=== עטימאלאגיע ===
=== עטימאָלאָגיע ===
דער נאמען "פאריז" שטאמט פון די אמאליגע איינוואוינער, דער קעלטישער שבט די פאריזיאי.
דער נאָמען "פּאַריז" שטאַמט פון די אַמאָליגע אײַנוואוינער, דער קעלטישער שבט די פּאַריזיאי.


פאריז ווערט אפט גערופן "די ליכטיקע שטאָט" (''La Ville Lumière''), סיי צוליב זיין פירנדער ראלע ווערנט דער [[אויפקלערונג]], סיי ווייל פאריז איז געווען פון די ערשטע אייראפעאישע שטעט וואס האבן אריינגעשטעלט גאז-[[גאס באלייכטונג]]. אין די [[1860ער]] יארן זענען די בולעווארן און גאסן פון פאריז געווארן באלייכטעט מיט 56,000 גאז לאמפן.
פּאַריז ווערט אָפט גערופן "די ליכטיקע שטאָט" (''La Ville Lumière''), סײַ צוליב איר פירנדע ראָלע ווערנט דער [[אויפקלערונג]], סײַ ווײַל פּאַריז איז געווען פון די ערשטע אייראָפּײאישע שטעט וואָס האָבן אַרײַנגעשטעלט גאַזענע [[גאס באלייכטונג|גאַס באַלײַכטונג]]. אין די [[1860ער]] יאָרן זענען די בולעוואַרן און גאַסן פון פּאַריז געוואָרן באַלײַכטעט מיט 56,000 גאַז לאָמפּן.


די איינוואוינער פון פאריז רופט מען "פאריזער" (אויף פראנצויזיש ''Parisiens'').
די אײַנוואוינער פון פּאַריז רופט מען "פּאַריזער" (אויף פראַנצויזיש ''Parisiens'').


===מיטל-אלטער===
===מיטל־אַלטער===
במשך דער [[הונדערט-יעריגע מלחמה|הונדערט-יעריגער מלחמה]], האט ענגלאנד געהערשט איבער פאריז פון 1420 ביז 1437
במשך דער [[הונדערט-יעריגע מלחמה|הונדערט-יעריגער מלחמה]], האָט [[ענגלאנד|ענגלאַנד]] געהערשט איבער פּאַריז פון 1420 ביז 1437




אין 1789 האט די [[פראנצויזישע רעוואלוציע]] אנגעהויבן אין פאריז. פאריז איז געווען די הויפטשטאט פון דער [[פראנצויזישע אימפעריע|פראנצויזישע אימפעריער]] וואס נאפאלעאן האט אויפגעשטעלט אין 1804. אין יאר 1814 האט רוסלאנד באזיגט פאריז .
אין 1789 האָט זיך די [[פראנצויזישע רעוואלוציע|פראַנצויזישע רעוואָלוציע]] אָנגעהויבן אין פּאַריז. פּאַריז איז געווען די הויפּטשטאָט פון דער [[פראנצויזישע אימפעריע|פראַנצויזישער אימפּעריע]] וואָס [[נאפאלעאן באנאפארטע|נאַפּאָלעאָן]] האָט אויפגעשטעלט אין 1804. אין יאָר 1814 האָט רוסלאַנד באַזיגט פּאַריז .


===מאדערנע תקופה===
===מאָדערנע תקופה===
אין 1871 האט [[פרייסן]] גענומען פאריז.
אין 1871 האט [[פרייסן|פּרײַסן]] אײַנגענומען פּאַריז.


ביז 1901 איז די באפעלקערונג פון פאריז געוואקסן צו 2,715,000. א סך קינסטלער האבן זיך באזעצט אין פאריז, צווישן זיי [[פאבלא פיקאסא|פיקאסא]] און [[מאטיס]]. פאריז איז געווען דער געבורטארט פון [[פאוויזם]], [[קוביזם]] און [[אבסטראקטע קונסט]].
ביז 1901 איז די באַפעלקערונג פון פּאַריז געוואָקסן צו 2,715,000. אַ סך קינסטלער האָבן זיך באַזעצט אין פּאַריז, צווישן זיי [[פאבלא פיקאסא|פּיקאַסאָ]] און [[מאטיס]]. פּאַריז איז געווען דער געבורטאָרט פון [[פאוויזם]], [[קוביזם]] און [[אבסטראקטע קונסט|אַבסטראַקטע קונסט]].


ביי דער [[ערשטע וועלט-מלחמה|ערשטער וועלט-מלחמה]], איז פאריז געווען א שטיק צייט דער פראנט. צווישן 600 און א טויזנט פאריזער טאקסיס האבן געשפילט א ראלע אין דער מלחמה ווען זיי האבן געפירט 6,000 זעלנער צום פראנט ביים ערשטן קאמף פונעם מאַרן. די שטאט פאריז איז באמבארדירט געווארן דורך [[צעפעלין|צעפעלינען]]. אין די יארן נאך דער מלחמה האט פאריז געצויגן שרייבער, מוזיקאנטן און קינסטלער פון ארום דער וועלט, צווישן זיי [[ערנעסט העמינגוויי]], [[איגאר סטראווינסקי]], [[זשאסעפין בייקער]] און דער מאלער [[סאלוואדאר דאלי]].
בעת דער [[ערשטע וועלט-מלחמה|ערשטער וועלט־מלחמה]], איז פּאַריז געווען א שטיק צײַט דער פראָנט. צווישן 600 און א טויזנט פּאַריזער טאַקסיס האָבן געשפּילט אַ ראָלע אין דער מלחמה ווען זיי האָבן געפירט 6,000 זעלנער צום פראָנט בײַם ערשטן קאַמף פונעם מאַרן. די שטאָט פּאַריז איז באָמבאַרדירט געוואָרן דורך [[צעפעלין|צעפעלינען]]. אין די יאָרן נאָך דער מלחמה האָט פּאַריז געצויגן שרײַבער, מוזיקאַנטן און קינסטלער פון אַרום דער וועלט, צווישן זיי [[ערנעסט העמינגוויי]], [[איגאר סטראווינסקי|איגאָר סטראווינסקי]], [[זשאסעפין בייקער]] און דער מאָלער [[סאלוואדאר דאלי|סאַלוואַדאָר דאלי]].


זייט זיין באפרייאונט פון נאצי דייטשלאנד אין 1944 דורך די אליאירטע קראפטן איז פאריז געבליבן די פרייע הויפטשטאט פון פראנקרייך.
זינט איר באַפרײַאונג פון נאַצישער דײַטשלאַנד אין 1944 דורך די אַליאירטע קראַפטן איז פּאַריז געבליבן די פרײַע הויפּטשטאָט פון פראַנקרײַך.


דעם 25סטן מערץ 1977 איז [[זשאק שיראק]] געווארן דער ערשטער געוויילטער בירגערמייסטער פון פאריז זייט 1789.
דעם 25סטן מערץ 1977 איז [[זשאק שיראק|זשאַק שיראק]] געוואָרן דער ערשטער געוויילטער בירגערמײַסטער פון פּאַריז זינט 1789.


דעם [[13טן נאוועמבער]] [[2015]] זענען דערמארדעט געווארן אין פאריז מער ווי 120 מענטשן אין א [[טעראריסטישע אטאקן אין פאריז, נאוועמבער 2015|ריי טעראר־אטאקעס]].
דעם [[13טן נאוועמבער|13טן נאָוועמבער]] [[2015]] זענען דערמאָרדעט געוואָרן אין פּאַריז מער ווי 120 מענטשן אין א [[טעראריסטישע אטאקן אין פאריז, נאוועמבער 2015|ריי טעראָר־אַטאַקעס]].


== געאגראפיע ==
== געאָגראַפיע ==
[[טעקע:paris_arc.jpg|1000px|פאנאראמע פון פאריז]]
[[טעקע:paris_arc.jpg|1000px|פאנאראמע פון פאריז]]
פאריז געפינט זיך אין צפון־צענטראל פראנקרייך, 450 ק״מ דרום־מזרח פון [[לאנדאן]], 287 ק״מ דרום פון [[קאלע]], 306 ק״מ דרום־מערב פון [[בריסל]], 774 ק״מ צפון פון [[מארסיי]], 385 ק״מ צפון־מערב פון [[נאנט]] און 135 ק״מ צפון־מזרח פון [[רוען]]. פאריז ליגט אויפן [[סיין]] טייך און שליסט איין צוויי אינזלען.
פּאַריז געפינט זיך אין צפון־צענטראַל פראַנקרײַך, 450 ק״מ דרום־מזרח פון [[לאנדאן|לאָנדאָן]], 287 ק״מ דרום פון [[קאלע]], 306 ק״מ דרום־מערב פון [[בריסל]], 774 ק״מ צפון פון [[מארסיי|מאַרסיי]], 385 ק״מ צפון־מערב פון [[נאנט]] און 135 ק״מ צפון־מזרח פון [[רוען]]. פּאַריז ליגט אויפן [[סיין]] טײַך און שליסט אײַן אין זיך צוויי אינזלען.


אין דער שטח פון דער שטאט געפינען זיך עטלעכע בערגלעך, וואס דאס העכסטע פון זיי איז מאנמארטרע, הויך 129 מעטער.
אין דעם שטח פון דער שטאָט געפינען זיך עטלעכע בערגלעך, וואָס דאָס העכסטע פון זיי איז מאָנמארטרע, הויך 129 מעטער.


פאריז האט א שטח פון 105.4 קוואדראט ק״מ. טין פארגלייך איז [[ירושלים]] גרויס 125 קוואדראט ק״מ, [[ניו יארק סיטי|ניו יארק]] 786 קוואדראט ק״מ, און [[גרויסלאנדאן]] 1587 קוואדראט ק״מ. דער גרעסטער דיסטאנץ פון מזרח ביז מערב איז 18 ק״מ.
פּאַריז האָט אַ שטח פון 105.4 קוואַדראַט ק״מ. אין פאַרגלײַך איז [[ירושלים]] גרויס 125 קוואַדראַט ק״מ, [[ניו יארק סיטי|ניו יאָרק]] 786 קוואַדראַט ק״מ, און [[גרויסלאנדאן|גרויסלאָנדאָן]] 1587 קוואַדראַט ק״מ. דער גרעסטער דיסטאַנץ פון מזרח ביז מערב איז 18 ק״מ.


== עקאנאמיע ==
== עקאָנאָמיע ==
דער פאריזער ראיאן איז פראנקרייכס פרעמיערער צענטער פון עקאנאמישער טעטיקייט, מיט א ברוטא אינלענדישן פראדוקט אין 2012 פון €624 ביליאן (US$687 ביליאן). באפעלקערונג האט פאריז 18.8% פון גאנץ מעטראליטאנעם פראנקרייך, אבער ברוטא אינלענדישן פראדוקט האט פאריז 30% פונעם גאנצן לאנד.
דער פּאַריזער ראַיאָן איז פראַנקרִײַכס פּרעמיערער צענטער פון עקאָנאָמישער טעטיקײַט, מיט אַ ברוטאָ אינלענדישן פּראָדוקט אין 2012 פון €624 ביליאָן (US$687 ביליאָן). באַפעלקערונג האָט פּאַריז 18.8% פון גאַנץ מעטראליטאנעם פראַנקרײַך, אָבער ברוטאָ אינלענדישן פּראָדוקט האָט פּאַריז 30% פונעם גאַנצן לאַנד.


פאריז איז די צווייטע טייערסטע שטאט אין דער וועלט. די אנדערע טייערסטע שטעט אין אייראפע זענען [[אסלא]], [[ציריך]], [[גענף]] און [[קאפנהאגן]].
פּאַריז איז די צווייטע טײַערסטע שטאָט אין דער וועלט. די אַנדערע טײַערסטע שטעט אין אייראָפּע זענען [[אסלא|אָסלאָ]], [[ציריך]], [[גענף]] און [[קאפנהאגן|קאָפּנהאַגען]].


=== באשעפטיקונג ===
=== באַשעפטיקונג ===
לויטן צענזוס פון 2011, איז 59.0 פראצענט פון דער ארבעטסקראפט אינעם פאריזער מעטראפאליטאנער שטח אין האנדל, טראנספארטאציע און מארק דינסטן; 26.8 פראצענט האבן געארבעט אין בילדונג און אנדערע קהלישע דינסטן; 8.6 פראצענט האבן געארבעט אין פאבריקאציע, מינעריי און עפנטלעכע נוציקייטן; 5.3 פראצענט האבן געארבעט אין קאנסטרוקציע; און 0.3 פראצענט האבן געארבעט אין לאנדווירטשאפט.
לויטן צענזוס פון 2011, איז 59.0 פּראָצענט פון דער אַרבעטסקראַפט אינעם פּאַריזער מעטראָפּאָליטאַנער שטח אין האַנדל, טראַנספּאָרטאַציע און מאַרק דינסטן; 26.8 פּראָצענט האָבן געאַרבעט אין בילדונג און אַנדערע קהלישע דינסטן; 8.6 פּראָצענט האָבן געאַרבעט אין פאַבריקאַציע, מינעריי און עפנטלעכע נוציקײַטן; 5.3 פּראָצענט האָבן געאַרבעט אין קאָנסטרוקציע; און 0.3 פּראָצענט האָבן געאַרבעט אין לאַנדווירטשאַפט.


=== איינקונפטן ===
=== אײַנקונפטן ===
דער דורכשניטלעכער נעטא הויזגעזינד־איינקונפט (נאך ביישטייערונגען פאר געזונט און פענסיע) אין פאריז איז געווען €36,085 פאר 2011. ער האט געגרייכט פון €22,095 אינעם 19טן אראנדיסמאנט צו €82,449 אינעם 7טן אראנדיסמאנט.
דער דורכשניטלעכער נעטאָ הויזגעזינד־אײַנקונפט (נאָך בײַשטײַערונגען פאַר געזונט און פּענסיע) אין פּאַריז איז געווען €36,085 אין 2011. ער האָט געגרייכט פון €22,095 אינעם 19טן אראנדיסמאנט צו €82,449 אינעם 7טן אראנדיסמאנט.


== טוריזם ==
== טוריזם ==
אין פאריז געפינען זיך א סך אנקוק־ערטער וואס אינטערעסירן טוריסטן. א טייל פון זיי זענען:
אין פּאַריז געפינען זיך אַ סך אָנקוק־ערטער וואָס אינטערעסירן טוריסטן. אַ טייל פון זיי זענען:


* ''דער [[אייפל טורעם]]'' איז דער בארימסטער ארט אין פאריז, געבויט אין 1889 דורך [[גוסטאוו אייפל]] מיט 6,300 טאן אייזן — דאס הייסט מיט 18,000 שטיקער אייזן און 2.5 מיליאן ניטעס. מיט א הייך פון 300 מעטער, איז ער געווען א לאנגע צייט דער העכסטער טורעם אין דער גארער וועלט . מער ווי 6 מיליאן מענטשן באזוכן אים יעדע יאר.
* ''דער [[אייפל טורעם|אײַפל טורעם]]'' איז דער באַרימסטער אָרט אין פּאַריז, געבויט אין 1889 דורך [[גוסטאוו אייפל|גוסטאַוו אײַפל]] מיט 6,300 טאָן אײַזן — דאָס הייסט מיט 18,000 שטיקער אײַזן און 2.5 מיליאָן ניטעס. מיט אַ הייך פון 300 מעטער, איז ער געווען אַ לענגערע צײַט דער העכסטער טורעם אין דער גאָרער וועלט. מער ווי 6 מיליאָן מענטשן באַזוכן אים יערליך.
* ''די [[לואוורע]]'' איז א מוזיי מיט בארימטע אלטע קונסטווערק, ווי למשל די [[מאנא ליסע]] און דער ווענוס דע מילא. די געביידע האט מען געבויט אלס וואוינונג ארט פאר די מלכים פון פראנקרייך. די לואוורע איז דער דריטער גרעסטער מוזיי אין דער וועלט, מיט 60,000 קוואדראט מעטער פון ווייז־ארט.<ref>דער [[מעטראפאליטאנער מוזיי פון קונסט]] אין [[ניו יארק סיטי|ניו יארק]], און דער [[הערמיטאזש מוזיי]] אין [[פעטערבורג]] זענען גרעסער.</ref> ער איז דער מערסט באזוכטער קונסט־מוזיי אין דער וועלט וואס העכער פון 5 מיליאן מענטשן באזוכן אים יעדע יאר.
* ''די [[לואוורע]]'' איז אַ מוזיי מיט באַרימטע אַלטע קונסטווערק, ווי למשל די [[מאנא ליסע|מאָנאַ ליסע]] און דער ווענוס דע מילא. די געביידע האָט מען געבויט אַלס וואוינונג אָרט פאַר די מלכים פון פראַנקרײַך. די לואוורע איז דער דריטער גרעסטער מוזיי אין דער וועלט, מיט 60,000 קוואַדראַט מעטער פון ווײַז־אָרט.<ref>דער [[מעטראפאליטאנער מוזיי פון קונסט]] אין [[ניו יארק סיטי|ניו יארק]], און דער [[הערמיטאזש מוזיי]] אין [[פעטערבורג]] זענען גרעסער.</ref> ער איז דער מערסט באַזוכטער קונסט־מוזיי אין דער וועלט וואָס העכער 5 מיליאָן מענטשן באַזוכן אים יעדע יאָר.
* ''דער [[מוזיי ד'ארסע]]'' וואס איז אמאל געווען א באן סטאנציע איז היינט א קונסט־מוזיי. די קונסט אין מוזיי ד'ארסע איז פון די יארן 1848 ביז 1915. דאס איז נייער ווי די קונסט אין דער לואוורע.
* ''דער [[מוזיי ד'ארסע]]'' וואָס איז אַמאָל געווען אַ באַן סטאַנציע איז הײַנט אַ קונסט־מוזיי. די קונסט אין מוזיי ד'ארסע איז פון די יאָרן 1848 ביז 1915. דאָס איז נײַער ווי די קונסט אין דער לואוורע.
* דער ''[[מולען רוזש]]'' איז א [[קאבארע]] וואס האט געעפנט אין 1889. און געפינט זיך אין [[מאנמארטרע]].
* דער ''[[מולען רוזש]]'' איז אַ [[קאבארע]] וואָס האָט זיך געעפנט אין 1889. און געפינט זיך אין [[מאנמארטרע]].
* די ''[[שאמפס-עליזע]]'' איז אפשר די מערסט בארימטע גאס אין פאריז, און פון די מערסט בארימט אין דער וועלט. זי איז פיל מיט ערטער וואו איינצוקויפן און עסן. ביי איין עק פון דער שאמפס־עליזע געפינט זיך דער [[ארק דע טריאמף]].
* די ''[[שאמפס-עליזע]]'' איז אפשר די מערסט באַרימטע גאַס אין פּאַריז, און פון די מערסט בארימטע אין דער וועלט. זי איז פול מיט ערטער וואו אײַנצוקויפן און עסן. בײַ איין עק פון דער שאמפס־עליזע געפינט זיך דער [[ארק דע טריאמף]].
* דער ''[[נאטרעדאם דע פאריז]]'' איז א הויפט גאטישער [[קאטעדראל]], און געפינט זיך אין "איל דע לא סיטע".
* דער ''[[נאטרעדאם דע פאריז|נאָטרעדאַם דע פּאַריז]]'' איז אַ הויפּט גאָטישער [[קאטעדראל|קאַטעדראַל]], און געפינט זיך אין "איל דע לא סיטע".


=== האטעלן ===
=== האָטעלן ===
אין 2013 זענען געווען אין פאריז 1570 האטעלן מיט 70,034 צימערן. 55 פון די האטעלן זענען אויפן ראנג פון פינף שטערן.
אין 2013 זענען געווען אין פּאַריז 1570 האָטעלן מיט 70,034 צימערן. 55 פון די האָטעלן זענען אויפן ראַנג פון פינף שטערן.


== טראַנספּאָרט ==

⚫
דער [[פאריזער מעטרא|פּאַריזער מעטראָ]] סיסטעם איז געבויט געוואָרן אין 1900 דורך ענזשעניר פולזשאנס ביענוועניו און אַרכיטעקט העקטאָר גימאנד. דער מעטראָ ציט זיך 215 ק״מ מיט 300 סטאַנציעס{{
== טראנספארט ==
⚫
די [[פאריזער מעטרא]] סיסטעם איז געבויט געווארן אין 1900 דורך אענזשעניר פולזשאנס ביענוועניו און ארכיטעקט העקטאר גימאנד. דער מעטרא צייט זיך 215 ק״מ מיט 300 סטאנציעס{{
הערה|{{cite web|title=Statistiques Syndicat des transports d'Île-de-France rapport 2005|url=http://www.stif.info/IMG/pdf/STIF_Les_chiffres_2005.pdf|format=pdf
הערה|{{cite web|title=Statistiques Syndicat des transports d'Île-de-France rapport 2005|url=http://www.stif.info/IMG/pdf/STIF_Les_chiffres_2005.pdf|format=pdf
|accessdate={{ר}}19טן אויגוסט 2011|language=פראנצויזיש}}}} און 16 ליניעס. דער מעטרא באדינט מער ווי 6 מיליאן באוואוינערהאון טוריסטן יעדן טאג. יעדע געביידע אין פאריז געפינט זיך נישט מער ווי 500 מעטער פון א מעטרא סטאנציע.
|accessdate={{ר}}19טן אויגוסט 2011|language=פראנצויזיש}}}} און 16 ליניעס. דער מעטראָ באַדינט מער ווי 6 מיליאָן באַוואוינער און טוריסטן יעדן טאָג. יעדע געביידע אין פּאַריז געפינט זיך נישט מער ווי 500 מעטער פון אַ מעטראָ סטאַנציע.


== בילדונג ==
== בילדונג ==
פאריז איז דער מערסט געבילדעטער דעפארטמענט אין גאנץ פראנקרייך. בערך 40 פראצענט פון די באוואוינער האבן א דיפלאם.
פּאַריז איז דער מערסט געבילדעטער דעפּאַרטמענט אין גאַנץ פראַנקרײַך. בערך 40 פּראָצענט פון דער באַפעלקערונג האָט אַ דיפּלאָם.
אינעם 12טן יארהונדערט איז געגרינדעט געווארן דער [[אוניווערסיטעט פון פאריז]], באקאנט ווי דער [[סארבאן]]. אין 1970 האט מען אים צעטיילט אין 13 אויטאנאמישע אוניווערסיטעטן.
אינעם 12טן יאָרהונדערט איז געגרינדעט געוואָרן דער [[אוניווערסיטעט פון פאריז|אוניווערסיטעט פון פּאַריז]], באַקאַנט ווי דער [[סארבאן|סאָרבאָן]]. אין 1970 האט מען אים צעטיילט אין 13 אויטאָנאָמישע אוניווערסיטעטן.


== קולטור ==
== קולטור ==


[[טעקע:Louvre_at_night_centered.jpg|קליין|250px|די לואוורע ביינאכט]]
[[טעקע:Louvre_at_night_centered.jpg|קליין|250px|די לואוורע ביינאכט]]
[[טעקע:Paris-Marais-Synagoge-102-2017-gje.jpg|קליין|200px|Synagoge]]
[[טעקע:Paris-Marais-Synagoge-102-2017-gje.jpg|קליין|200px|אַ שול אין פּאַריז|טעקסט=]]
פאריז איז א קולטורעלער צענטער פונעם ערשטן ראנג, מיט מער ווי 210 מוזייען, און אויך ט הויפט צענטער פון מאדע.
פּאַריז איז א קולטורעלער צענטער פונעם ערשטן ראַנג, מיט מער ווי 210 מוזייען, און אויך אַ הויפּט צענטער פון מאָדע.

=== ביבליאָטעקן ===
⚫
פּאַריז פאַרמאָגט אַ סך עפנטלעכע ביבליאָטעקן. די מאזארין ביבליאָטעק אין פּאַריז, וואָס האָט זיך געעפנט אין 1643, איז די עלטסטע עפנטלעכע ביבליאָטעק אין גאַנץ פראַנקרײַך.


⚫
=== באַקאַנטע זינגער פון פּאַריז ===
=== ביבליאטעקן ===
⚫
פאריז פארמאגט א סך עפנטלעכע ביבליאטעקן. די מאזארין ביבליאטעק אין פאריז, וואס האט געעפנט אין 1643, איז די עלטסטע עפנטלעכע ביבליאטעק אין גאנץ פראנקרייך.


⚫
* [[מאריס שעוואליער|מאָריס שעוואליער]]
⚫
=== באקאנטע זינגער פון פאריז ===
⚫
* [[מאריס שעוואליער]]
* [[עדיט פיאף]]
* [[עדיט פיאף]]


===פייערטעג===
===פײַערטעג===
דער גרעסטער פייערטאג אין פאריז איז [[באסטיל טאג]], דעם [[14טן יולי]], ווען די ארמיי פירט א פאראד אויף די [[שאמפס עליזע]].
דער גרעסטער פײַערטאָג אין פּאַריז איז [[באסטיל טאג]], דעם [[14טן יולי]], ווען די אַרמיי פירט אַ פּאַראַד אויף די [[שאמפס עליזע]].


==רעפערענצן==
==רעפערענצן==

רעוויזיע ביי 03:33, 20 אַפּריל 2020

פּאַריז
Paris
                    1 פאנאראמע
2 ארק דע טריאמף
3 פאלאץ פון ווערסיי		 4 אייפל טורעם
                5 הימל־ליניע פון פאריז
מדינה / טעריטאָריע פראַנקרײך
גרינדונג דאַטע 3טן י"ה פאַר דער ציווילער רעכענונג
קאָאָרדינאַטן ‏48°51′24″N 2°21′03″E / 48.85667°N 2.35083°E / 48.85667; 2.35083קאארדינאטן: 48°51′24″N 2°21′03″E / 48.85667°N 2.35083°E / 48.85667; 2.35083
בירגערמייסטער אַן הידאַלגאָ
שטח 105.4 קוואדראט ק"מ

 ‑ אין שטאָט
 ‑ באַפעלקערונג ענגקײט
2,241,346‏  (שטייענדיג 2014)
21,000 באוואוינער א ק"מ2
צײַט זאָנע UTC+1
paris.fr

פּאַריז (פראַנצויזיש: Paris פּאַרי) איז די הויפּטשטאָט פון פראַנקרײַך. זי איז די גרעסטע שטאָט אין אייראָפּע נאָך לאָנדאָן, און די 20סטע אין באַציאונג איבער דער גאָרער וועלט. די שטאָט פּאַריז, צווישן אירע אַלטע גרענעצן פון 1860, האַלט אַ שטח פון 105 קוואַדראַט ק"מ און אַ געשאַצטע באַפעלקערונג פון 2,193,031 (יאַנואַר 2007). דער סיין טײַך פליסט אַדורך דעם עלטסטן טייל פון פּאַריז. אַרום פּאַריז געפינען זיך אַ סך וועלדער.

פּאַריז איז געגרינדעט געוואָרן אינעם 3טן יאָרהונדערט פאַר דער ציווילער רעכענונג דורך אַ קעלטישן פאָלק, די פּאַריזיאי, פון וועמען די שטאָט האָט גענומען איר נאָמען. אינעם 12טן יאָרהונדערט איז פּאַריז געווען די גרעסטע שטאָט אין דער מערב־וועלט, אַ בליענדיקער האַנדל־צענטער, און דער היים פונעם אוניווערסיטעט פון פּאַריז, איינער פון די ערשטע אוניווערסיטעטן אין אייראָפּע. אינעם 18טן יאָרהונדערט, איז פּאַריז געווען די הויפּט אָרט פון דער פראַנצויזישער רעוואָלוציע, און זינט דעמאָלסט איז פּאַריז אַ וויכטיקער צענטער פון פינאַנץ, האַנדל, מאָדע, וויסנשאַפט און די קונסטן, ווי אויך דער צענטער פון פּאָליטיק און פארקער.

דער פּאַריזער ראַיאָן האָט אַ ברוטאָ אינלענדישער פּראָדוקט פון €612 ביליאָן (גיליטיק 2012), וואָס איז מער ווי 30 פּראָצענט פונעם ברוטאָ אינלענדישן פּראָדוקט פון גאַנץ פראַנקרײַך, און אַזוי אַרום ווערט ראַנגירט פון די פינף רײַכסטע ראַיאָנען פון אייראָפּע. פּאַריז איז דער באַנקירן און פינאַנץ צענטער פון פראַנקרײַך, און דאָרט געפינען זיך די הויפּטקוואַרטירן פון 30 פירמעס אינעם פארטון גלאָבאַל 500.

אין פּאַריז געפינט זיך דער מערסט־באַזוכטער קונסט מוזיי אין דער וועלט, די לואוורע, ווי אויך אַנדערע מוזייען. ארכיטעקטורישע אָנדענקפּונקטן אין פּאַריז שליסן אײַן דעם נאָטרעדאַם דע פּאַריז קאַטעדראַל און דעם אײַפל טורעם. אין 2014 האָבן 22.4 מיליאָן טוריסטן באַזוכט פּאַריז, די שפּיץ פון אַלע טוריסטן צילן. פּאַריז איז אויך באַקאַנט פאַר מאָדע און רעסטאָראַנען. רוב פון די הויפּט אוניווערסיטעטן אין פראַנקרייך געפינען זיך אין פּאַריז, ווי אויך די צײַטונגען לע מאנד, לע פיגארא און ליבעראשיאן.

פּאַריז איז אַ וויכטיקער באַן, שאָסיי און לופט־טראַנספּאָרט קנופּ, באַדינט דורך די צוויי אינטערנאַציאָנאַלע פליפעלדער פּאַריז-שאַרל דע גאָל און פּאַריז-אָרלי. דער פּאַריזער מעטראָ, וואָס האָט זיך געעפנט אין 1900, האָט אַ לענג פון 200 ק"מ און באַדינט 9 מיליאָן פּאַסאַזשירן טאָג טעגלעך. פּאַריז איז דער קנופּ פונעם נאַציאָנאַלן שאָסיי נעצווערק, און איז אַרומגענומען מיט דרײַ אַרום־שאָסייען.

דער הײַנטיקער בירגערמײַסטער פון פּאַריז איז אַן הידאַלגאָ, געוויילט צום אַמט דעם 5טן אַפּריל 2014. זי איז די ערשטע פרוי צו זײַן בירגערמײַסטער פון פּאַריז.

היסטאָריע

עטימאָלאָגיע

דער נאָמען "פּאַריז" שטאַמט פון די אַמאָליגע אײַנוואוינער, דער קעלטישער שבט די פּאַריזיאי.

פּאַריז ווערט אָפט גערופן "די ליכטיקע שטאָט" (La Ville Lumière), סײַ צוליב איר פירנדע ראָלע ווערנט דער אויפקלערונג, סײַ ווײַל פּאַריז איז געווען פון די ערשטע אייראָפּײאישע שטעט וואָס האָבן אַרײַנגעשטעלט גאַזענע גאַס באַלײַכטונג. אין די 1860ער יאָרן זענען די בולעוואַרן און גאַסן פון פּאַריז געוואָרן באַלײַכטעט מיט 56,000 גאַז לאָמפּן.

די אײַנוואוינער פון פּאַריז רופט מען "פּאַריזער" (אויף פראַנצויזיש Parisiens).

מיטל־אַלטער

במשך דער הונדערט-יעריגער מלחמה, האָט ענגלאַנד געהערשט איבער פּאַריז פון 1420 ביז 1437


אין 1789 האָט זיך די פראַנצויזישע רעוואָלוציע אָנגעהויבן אין פּאַריז. פּאַריז איז געווען די הויפּטשטאָט פון דער פראַנצויזישער אימפּעריע וואָס נאַפּאָלעאָן האָט אויפגעשטעלט אין 1804. אין יאָר 1814 האָט רוסלאַנד באַזיגט פּאַריז .

מאָדערנע תקופה

אין 1871 האט פּרײַסן אײַנגענומען פּאַריז.

ביז 1901 איז די באַפעלקערונג פון פּאַריז געוואָקסן צו 2,715,000. אַ סך קינסטלער האָבן זיך באַזעצט אין פּאַריז, צווישן זיי פּיקאַסאָ און מאטיס. פּאַריז איז געווען דער געבורטאָרט פון פאוויזם, קוביזם און אַבסטראַקטע קונסט.

בעת דער ערשטער וועלט־מלחמה, איז פּאַריז געווען א שטיק צײַט דער פראָנט. צווישן 600 און א טויזנט פּאַריזער טאַקסיס האָבן געשפּילט אַ ראָלע אין דער מלחמה ווען זיי האָבן געפירט 6,000 זעלנער צום פראָנט בײַם ערשטן קאַמף פונעם מאַרן. די שטאָט פּאַריז איז באָמבאַרדירט געוואָרן דורך צעפעלינען. אין די יאָרן נאָך דער מלחמה האָט פּאַריז געצויגן שרײַבער, מוזיקאַנטן און קינסטלער פון אַרום דער וועלט, צווישן זיי ערנעסט העמינגוויי, איגאָר סטראווינסקי, זשאסעפין בייקער און דער מאָלער סאַלוואַדאָר דאלי.

זינט איר באַפרײַאונג פון נאַצישער דײַטשלאַנד אין 1944 דורך די אַליאירטע קראַפטן איז פּאַריז געבליבן די פרײַע הויפּטשטאָט פון פראַנקרײַך.

דעם 25סטן מערץ 1977 איז זשאַק שיראק געוואָרן דער ערשטער געוויילטער בירגערמײַסטער פון פּאַריז זינט 1789.

דעם 13טן נאָוועמבער 2015 זענען דערמאָרדעט געוואָרן אין פּאַריז מער ווי 120 מענטשן אין א ריי טעראָר־אַטאַקעס.

געאָגראַפיע

פאנאראמע פון פאריז פּאַריז געפינט זיך אין צפון־צענטראַל פראַנקרײַך, 450 ק״מ דרום־מזרח פון לאָנדאָן, 287 ק״מ דרום פון קאלע, 306 ק״מ דרום־מערב פון בריסל, 774 ק״מ צפון פון מאַרסיי, 385 ק״מ צפון־מערב פון נאנט און 135 ק״מ צפון־מזרח פון רוען. פּאַריז ליגט אויפן סיין טײַך און שליסט אײַן אין זיך צוויי אינזלען.

אין דעם שטח פון דער שטאָט געפינען זיך עטלעכע בערגלעך, וואָס דאָס העכסטע פון זיי איז מאָנמארטרע, הויך 129 מעטער.

פּאַריז האָט אַ שטח פון 105.4 קוואַדראַט ק״מ. אין פאַרגלײַך איז ירושלים גרויס 125 קוואַדראַט ק״מ, ניו יאָרק 786 קוואַדראַט ק״מ, און גרויסלאָנדאָן 1587 קוואַדראַט ק״מ. דער גרעסטער דיסטאַנץ פון מזרח ביז מערב איז 18 ק״מ.

עקאָנאָמיע

דער פּאַריזער ראַיאָן איז פראַנקרִײַכס פּרעמיערער צענטער פון עקאָנאָמישער טעטיקײַט, מיט אַ ברוטאָ אינלענדישן פּראָדוקט אין 2012 פון €624 ביליאָן (US$687 ביליאָן). באַפעלקערונג האָט פּאַריז 18.8% פון גאַנץ מעטראליטאנעם פראַנקרײַך, אָבער ברוטאָ אינלענדישן פּראָדוקט האָט פּאַריז 30% פונעם גאַנצן לאַנד.

פּאַריז איז די צווייטע טײַערסטע שטאָט אין דער וועלט. די אַנדערע טײַערסטע שטעט אין אייראָפּע זענען אָסלאָ, ציריך, גענף און קאָפּנהאַגען.

באַשעפטיקונג

לויטן צענזוס פון 2011, איז 59.0 פּראָצענט פון דער אַרבעטסקראַפט אינעם פּאַריזער מעטראָפּאָליטאַנער שטח אין האַנדל, טראַנספּאָרטאַציע און מאַרק דינסטן; 26.8 פּראָצענט האָבן געאַרבעט אין בילדונג און אַנדערע קהלישע דינסטן; 8.6 פּראָצענט האָבן געאַרבעט אין פאַבריקאַציע, מינעריי און עפנטלעכע נוציקײַטן; 5.3 פּראָצענט האָבן געאַרבעט אין קאָנסטרוקציע; און 0.3 פּראָצענט האָבן געאַרבעט אין לאַנדווירטשאַפט.

אײַנקונפטן

דער דורכשניטלעכער נעטאָ הויזגעזינד־אײַנקונפט (נאָך בײַשטײַערונגען פאַר געזונט און פּענסיע) אין פּאַריז איז געווען €36,085 אין 2011. ער האָט געגרייכט פון €22,095 אינעם 19טן אראנדיסמאנט צו €82,449 אינעם 7טן אראנדיסמאנט.

טוריזם

אין פּאַריז געפינען זיך אַ סך אָנקוק־ערטער וואָס אינטערעסירן טוריסטן. אַ טייל פון זיי זענען:

  • דער אײַפל טורעם איז דער באַרימסטער אָרט אין פּאַריז, געבויט אין 1889 דורך גוסטאַוו אײַפל מיט 6,300 טאָן אײַזן — דאָס הייסט מיט 18,000 שטיקער אײַזן און 2.5 מיליאָן ניטעס. מיט אַ הייך פון 300 מעטער, איז ער געווען אַ לענגערע צײַט דער העכסטער טורעם אין דער גאָרער וועלט. מער ווי 6 מיליאָן מענטשן באַזוכן אים יערליך.
  • די לואוורע איז אַ מוזיי מיט באַרימטע אַלטע קונסטווערק, ווי למשל די מאָנאַ ליסע און דער ווענוס דע מילא. די געביידע האָט מען געבויט אַלס וואוינונג אָרט פאַר די מלכים פון פראַנקרײַך. די לואוורע איז דער דריטער גרעסטער מוזיי אין דער וועלט, מיט 60,000 קוואַדראַט מעטער פון ווײַז־אָרט.[1] ער איז דער מערסט באַזוכטער קונסט־מוזיי אין דער וועלט וואָס העכער 5 מיליאָן מענטשן באַזוכן אים יעדע יאָר.
  • דער מוזיי ד'ארסע וואָס איז אַמאָל געווען אַ באַן סטאַנציע איז הײַנט אַ קונסט־מוזיי. די קונסט אין מוזיי ד'ארסע איז פון די יאָרן 1848 ביז 1915. דאָס איז נײַער ווי די קונסט אין דער לואוורע.
  • דער מולען רוזש איז אַ קאבארע וואָס האָט זיך געעפנט אין 1889. און געפינט זיך אין מאנמארטרע.
  • די שאמפס-עליזע איז אפשר די מערסט באַרימטע גאַס אין פּאַריז, און פון די מערסט בארימטע אין דער וועלט. זי איז פול מיט ערטער וואו אײַנצוקויפן און עסן. בײַ איין עק פון דער שאמפס־עליזע געפינט זיך דער ארק דע טריאמף.
  • דער נאָטרעדאַם דע פּאַריז איז אַ הויפּט גאָטישער קאַטעדראַל, און געפינט זיך אין "איל דע לא סיטע".

האָטעלן

אין 2013 זענען געווען אין פּאַריז 1570 האָטעלן מיט 70,034 צימערן. 55 פון די האָטעלן זענען אויפן ראַנג פון פינף שטערן.

טראַנספּאָרט

דער פּאַריזער מעטראָ סיסטעם איז געבויט געוואָרן אין 1900 דורך ענזשעניר פולזשאנס ביענוועניו און אַרכיטעקט העקטאָר גימאנד. דער מעטראָ ציט זיך 215 ק״מ מיט 300 סטאַנציעס‏[2] און 16 ליניעס. דער מעטראָ באַדינט מער ווי 6 מיליאָן באַוואוינער און טוריסטן יעדן טאָג. יעדע געביידע אין פּאַריז געפינט זיך נישט מער ווי 500 מעטער פון אַ מעטראָ סטאַנציע.

בילדונג

פּאַריז איז דער מערסט געבילדעטער דעפּאַרטמענט אין גאַנץ פראַנקרײַך. בערך 40 פּראָצענט פון דער באַפעלקערונג האָט אַ דיפּלאָם. אינעם 12טן יאָרהונדערט איז געגרינדעט געוואָרן דער אוניווערסיטעט פון פּאַריז, באַקאַנט ווי דער סאָרבאָן. אין 1970 האט מען אים צעטיילט אין 13 אויטאָנאָמישע אוניווערסיטעטן.

קולטור

די לואוורע ביינאכט
אַ שול אין פּאַריז

פּאַריז איז א קולטורעלער צענטער פונעם ערשטן ראַנג, מיט מער ווי 210 מוזייען, און אויך אַ הויפּט צענטער פון מאָדע.

ביבליאָטעקן

פּאַריז פאַרמאָגט אַ סך עפנטלעכע ביבליאָטעקן. די מאזארין ביבליאָטעק אין פּאַריז, וואָס האָט זיך געעפנט אין 1643, איז די עלטסטע עפנטלעכע ביבליאָטעק אין גאַנץ פראַנקרײַך.

באַקאַנטע זינגער פון פּאַריז

פײַערטעג

דער גרעסטער פײַערטאָג אין פּאַריז איז באסטיל טאג, דעם 14טן יולי, ווען די אַרמיי פירט אַ פּאַראַד אויף די שאמפס עליזע.

רעפערענצן

  1. ↑ דער מעטראפאליטאנער מוזיי פון קונסט אין ניו יארק, און דער הערמיטאזש מוזיי אין פעטערבורג זענען גרעסער.
  2. ↑ Statistiques Syndicat des transports d'Île-de-France rapport 2005 (pdf) (פראנצויזיש). דערגרייכט דעם ‏19טן אויגוסט 2011.


 הויפטשטעט פון די מיטגליד לענדער פונעם אייראפעישן פארבאנד
אטען, גריכנלאנד · אמסטערדאם, האָלאַנד · בודאפעשט, אונגאַרן · בוקארעשט, רומעניע · בערלין, דייטשלאנד · בריסל, בעלגיע · דובלין, אירלאנד · העלסינקי, פינלאנד · וואלעטא, מאלטא · ווארשע, פּוילן · ווילנע, ליטע · ווין, עסטרייך · זאגרעב, קראאטיע · טאלין, עסטלאַנד · לוקסעמבורג, לוקסעמבורג · ליובליאנא, סלאָװעניע · ליסבאן, פארטוגאל · מאדריד, שפּאַניע · ניקאסיע, ציפּערן · סאפיע, בולגאריע · פאריז, פראַנקרײך · פראג, טשעכיי · פרעשבורג, סלאוואקיי · רוים, איטאַליע · ריגע, לעטלאַנד · קאפנהאגן, דענמאַרק · שטאקהאלם, שוועדן
גענומען פֿון "https://yi.wikipedia.org/w/index.php?title=פאריז&oldid=551899"