אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "פאריז"

פֿון װיקיפּעדיע
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
שורה 87: שורה 87:


אין דער שטח פון דער שטאט געפינען זיך עטלעכע בערגלעך, וואס דאס העכסטע פון זיי איז מאנמארטרע, הויך 129 מעטער.
אין דער שטח פון דער שטאט געפינען זיך עטלעכע בערגלעך, וואס דאס העכסטע פון זיי איז מאנמארטרע, הויך 129 מעטער.

פאריז האט א שטח פון 105.4 קוואדראט ק״מ. טין פארגלייך איז [[ירושלים]] גרויס 125 קוואדראט ק״מ, [[ניו יארק סיטי|ניו יארק]] 786 קוואדראט ק״מ, און [[גרויסלאנדאן]] 1587 קוואדראט ק״מ. דער גרעסטער דיסטאנץ פון מזרח ביז מערב איז 18 ק״מ.


== עקאנאמיע ==
== עקאנאמיע ==

רעוויזיע ביי 22:41, 17 סעפּטעמבער 2015

פאַריז
Paris
                    1 פאנאראמע
2 ארק דע טריאמף
3 פאלאץ פון ווערסיי
4 אייפל טורעם
                5 הימל־ליניע פון פאריז
מדינה / טעריטאָריע פראַנקרײך
גרינדונג דאַטע 3טן י"ה פאר דער ציווילער רעכענונג
קאָאָרדינאַטן 48°51′24″N 2°21′03″E / 48.85667°N 2.35083°E / 48.85667; 2.35083קאארדינאטן: 48°51′24″N 2°21′03″E / 48.85667°N 2.35083°E / 48.85667; 2.35083
בירגערמייסטער אן הידאלגא
שטח 105.4 קוואדראט ק"מ

 ‑ אין שטאט
 ‑ באַפעלקערונג ענגקײט

2,241,346‏  (שטייענדיג 2014)
21,000 באוואוינער א ק"מ2
צײַט זאָנע UTC+1
paris.fr

פאַריז (פראַנצויזיש: Paris פאַרי) איז די הויפטשטאט פון פראנקרייך. זי איז די גרעסטע שטאט אין אייראפע נאך לאנדאן, און די 20סטע אין באציאונג איבער דער גארער וועלט. די שטאט פאריז, צווישן אירע אלטע גרענעצן פון 1860, האט א שטח פון 105 קוואדראט ק"מ און א געשאצטע באפעלקערונג פון 2,193,031 (יאנואר 2007). דער סיין טייך פליסט אדורך דעם עלטסטן טייל פון פאריז. ארום פאריז געפינען זיך א סך וועלדער.

פאריז איז געגרינדעט געווארן אינעם 3טן יארהונדערט פאר דער ציווילער רעכענונג דורך א קעלטישן פאלק, די פאריזיאי, פון וועמען די שטאט האט איר נאמען. אינעם 12טן יארהונדערט איז פאריז געווען די גרעסטע שטאט אין דער מערב־וועלט, א בליענדיקער האנדל־צענטער, און דער היים פונעם אוניווערסיטעט פון פאריז, איינער פון די ערשטע אוניווערסיטעטן אין אייראפע. אינעם 18טן יארהונדערט, איז פאריז געווען די הויפט ארט פון דער פראנצויזישער רעוואלוציע, און זייט דעמאלסט איז פאריז א וויכטיקער צענטער פון פינאנץ, האנדל, מאדע, וויסנשאפט און די קונסטן, און אויך דער צענטער פון פאליטיק און פארקער.

דער פאריזער ראיאן האט א ברוטא אינלענדישער פראדוקט פון €612 ביליאן (ריכטיק פאר 2012), וואס איז מער ווי 30 פראצענט פונעם ברוטא אינלענדישן פראדוקט פון גאנץ פראנקרייך, און אזוי ווערט ראנגירט פון די פינף רייכסטע ראיאנען פון אייראפע. פאריז איז דער באנקירן און פינאנץ צענטער פון פראנקרייך, און דארט געפינען זיך די הויפטקווארטירן פון 30 פירמעס אינעם פארטון גלאבאל 500.

אין פאריז געפינט זיך דער מערסט־באזוכטער קונסט מוזיי אין דער וועלט, די לואוורע, ווי אויך אנדערע מוזייען. ארכיטעקטורישע אנדענקפונקטן אין פאריז שליסן איין דעם נאטרע דאמע קאטעדראל און דעם אייפל טורעם. אין 2014 האבן 22.4 מיליאן טוריסטן באזוכט פאריז, די שפיץ פון אלע טוריסטן צילן. פאריז איז אויך באקאנט פאר מאדע און רעסטאראנען. מערסטן פון די הויפט אוניווערסיטעטן אין פראנקרייך געפינען זיך אין פאריז, ווי אויך די צייטונגען לע מאנד, לע פיגארא און ליבעראשיאן.

פאריז איז א וויכטיקער באן, שאסיי און לופט־טראנספארט קנופ, באדינט דורך די צוויי אינטערנאציאנאלע פליפעלדערף פאריז-שארל דע גאל און פאריז-ארלי. די פאריז מעטרא, וואס האט געעפנט אין 1900, האט א לענג פון 200 ק"מ און באדינט 9 מיליאן פאסאזשירן טאג טעגלעך. פאריז איז דער קנופ פונעם נאציאנאלן שאסיי נעצווערק, און איז ארומגענומען מיט דריי ארום־שאסייען.

דער היינטיקער בירגערמייסטער פון פאריז איז אן הידאלגא, געוויילט צום אמט דעם 5טן אפריל 2014. זי איז די ערשטע פרוי צו זיין בירגערמייסטער פון פאריז.

היסטאריע

עטימאלאגיע

דער נאמען "פאריז" שטאמט פון די אמאליגע איינוואוינער, דער קעלטישער שבט די פאריזיאי.

פאריז ווערט אפט גערופן "די ליכטיקע שטאָט" (La Ville Lumière), סיי צוליב זיין פירנדער ראלע ווערנט דער אויפקלערונג, סיי ווייל פאריז איז געווען פון די ערשטע אייראפעאישע שטעט וואס האבן אריינגעשטעלט גאז-גאס באלייכטונג. אין די 1860ער יארן זענען די בולעווארן און גאסן פון פאריז געווארן באלייכטעט מיט 56,000 גאז לאמפן.

די איינוואוינער פון פאריז רופט מען "פאריזער" (אויף פראנצויזיש Parisiens).

מיטל-אלטער

במשך דער הונדערט-יעריגער מלחמה, האט ענגלאנד געהערשט איבער פאריז פון 1420 ביז 1437


אין 1789 האט די פראנצויזישע רעוואלוציע אנגעהויבן אין פאריז. פאריז איז געווען די הויפטשטאט פון דער פראנצויזישע אימפעריער וואס נאפאלעאן האט אויפגעשטעלט אין 1804. אין יאר 1814 האט רוסלאנד באזיגט פאריז .

מאדערנע תקופה

אין 1871 האט פרייסן גענומען פאריז.

ביז 1901 איז די באפעלקערונג פון פאריז געוואקסן צו 2,715,000. א סך קינסטלער האבן זיך באזעצט אין פאריז, צווישן זיי פיקאסא און מאטיס.

זייט זיין באפרייאונט פון נאצי דייטשלאנד אין 1944 דורך די אליאירטע קראפטן איז פאריז געבליבן די פרייע הויפטשטאט פון פראנקרייך.

דעם 25סטן מערץ 1977 איז זשאק שיראק געווארן דער ערשטער געוויילטער בירגערמייסטער פון פאריז זייט 1789.

געאגראפיע

פאנאראמע פון פאריז פאריז געפינט זיך אין צפון־צענטראל פראנקרייך, 450 ק״מ דרום־מזרח פון לאנדאן, 287 ק״מ דרום פון קאלע, 306 ק״מ דרום־מערב פון בריסל, 774 ק״מ צפון פון מארסיי, 385 ק״מ צפון־מערב פון נאנט און 135 ק״מ צפון־מזרח פון רוען. פאריז ליגט אויפן סיין טייך און שליסט איין צוויי אינזלען.

אין דער שטח פון דער שטאט געפינען זיך עטלעכע בערגלעך, וואס דאס העכסטע פון זיי איז מאנמארטרע, הויך 129 מעטער.

פאריז האט א שטח פון 105.4 קוואדראט ק״מ. טין פארגלייך איז ירושלים גרויס 125 קוואדראט ק״מ, ניו יארק 786 קוואדראט ק״מ, און גרויסלאנדאן 1587 קוואדראט ק״מ. דער גרעסטער דיסטאנץ פון מזרח ביז מערב איז 18 ק״מ.

עקאנאמיע

דער פאריזער ראיאן איז פראנקרייכס פרעמיערער צענטער פון עקאנאמישער טעטיקייט, מיט א ברוטא אינלענדישן פראדוקט אין 2012 פון €624 ביליאן (US$687 ביליאן). באפעלקערונג האט פאריז 18.8% פון גאנץ מעטראליטאנעם פראנקרייך, אבער ברוטא אינלענדישן פראדוקט האט פאריז 30% פונעם גאנצן לאנד.

פאריז איז די צווייטע טייערסטע שטאט אין דער וועלט.

בילדונג

קולטור

באקאנטע זינגער פון פאריז