אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "פויזן"

פֿון װיקיפּעדיע
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
אין תקציר עריכה
שורה 16: שורה 16:


==פויזן יינדטום==
==פויזן יינדטום==
יידן האבן זיך באזעצט אין פויזן שוין אין דעם [[13-טן יארהונדערט|13-טן יארהונדערט]], און האבן באקומען א פולע גלייכרעכטיקייטן. אין יאר [[1600]] די יידן זיינען געווען העלפט פון די שטאט איינוואוינערס. אין ענדע פון [[16-טן יארהונדערט]] איז אויפגעשטעלט געווארן א יידעשע דרוקעריי אין שטאט. אין-[[1793]], נאך דער אנשליסונג פון פויזן צו [[פרוסיע]], איז בטל געווארן די אלע רעכטן וואס די יידן האבן געהאט, אבער אין [[19-טן יארהונדערט|19-טן יארהונדערט]] די יידן פון שטאט האבן באקומען גלייכרעכטיקייטן צוזאמען מיט די אנדערע פרוסישע יידן.
יידן האבן זיך באזעצט אין פויזן שוין אין דעם [[13-טן יארהונדערט|13-טן יארהונדערט]], און האבן באקומען א פולע גלייכרעכטיקייטן. אין יאר [[1600]] די יידן זיינען געווען העלפט פון די שטאט איינוואוינערס. אין ענדע פון [[16-טן יארהונדערט]] איז אויפגעשטעלט געווארן א יידעשע דרוקעריי אין שטאט. אין-[[1793]], נאך דער אנשליסונג פון פויזן צו [[פרוסיע]], איז בטל געווארן די אלע רעכטן וואס די יידן האבן געהאט, אבער אין [[19-טן יארהונדערט|19-טן יארהונדערט]] די יידן פון שטאט האבן באקומען גלייכרעכטיקייטן צוזאמען מיט די אנדערע פרוסישע יידן.

איינער פון די פראמינענסטע רבנים פונעם שטאט, אין די שפעטערע 1800 יארן, איז געווען דער באקאנטער גאון ר' עקיבא אייגער זצ"ל.


אין יאר [[1939]], ערב פון דער [[צווייטער וועלט קריג ]], האבן געלעבט אין שטאט ארום - 2,000 יידן. מערהייט פון זיי פארניכט געווארן אין [[חורבן אייראפע]].
אין יאר [[1939]], ערב פון דער [[צווייטער וועלט קריג ]], האבן געלעבט אין שטאט ארום - 2,000 יידן. מערהייט פון זיי פארניכט געווארן אין [[חורבן אייראפע]].

רעוויזיע ביי 17:39, 7 אָקטאָבער 2008

דער שטאט פלאץ אין פויזן

פויזן (אין פויליש: Poznań, העברעיש: פוזנן) איז א שטאט אין מערב פוילין און די הויפטשטאט פון גובערניע ורתלאנד. אין פארגאנגענהייט, די שטאט איז געווען א שווערער קריגעריי פונקט צווישן דייטשלאנד און פוילין. – א קריגעריי וואס איז געווען איינע פון די אורזאכן צו דער צווייטער וועלט קריג. די שטאט איינוואוינערס צאל איז 500,000. (2002 אפשאצונג )

היסטאריע

די שטאט איז געגרינדט געווארן אין דעם 10טן יארהונדערט אלס א פעסטונג פון דעם ערשטן מיאצקו, דער פירשט פון פולין. אין דעם צווייטן האלבן פון דעם 10טן יארהונדערט איז געבויט געווארן אין דער שטאט דער הייליגער בזליקת פטרוס ופאולוס קאטעדראל – דער אלטסער קאטעדראל אין פוילין. די שטאט האט זיך איבערגעקערט צו דער פוילישער הויפטשטאט אין 1025 מיט דער קרוינונג פון בולסלאוס דער דרייסטער צו זיין דער פוילישער קעניג. אין דעם 13טן יארהונדערט די שטאט האט זיך אנטוויקלט, און זי האט זיך איבערגעקערט צו א וויכטיקער קולטורעל און געשעפטלעך צענטער.

יארן שפעטער, אין יאר 1793, אין אנהייב פון די פוילישע טיילונג דורך רוסלאנד, פרוסיע און אוסטריע פרוסיע האט באקומען די שטאט צו אירע הענט. נאך דעם אין די פוסטריט פון נאפאליונס קריגערייען די שטאט האט זיך איבערגעקערט צו א טיילונג פון ווארשע גובערניע. אבער נאך דעם דורכפאל פון נאפאליון אין ונפרטה, און די אייראפעישע גרעניצן דעפיניציע אין ווינע קאנגרעס, די שטאט איז אומגעקערט געווארן צו פרוסיע און האט זיך איבערגעקערט צו זיין די הויפטשטאט פון די גרויסע פויזן גובערניע, און פון אנהייב 1848 יאר, א פרוסישע פויזן פראווינץ הויפטשטאט.

אין דער שלום קאנפערענץ וואס איז פארגעקומען אין פאריז אין-1919 נאך דער ערשטער וועלט קריג איז באשטימט געווארן אז די שטאט וועט אריבערגעפירט ווערן צו די פוילישע הענט. אין יאר 1939 נאך וואס דייטשלאנד האט אויסגערופן א קריג אויף פוילין, די שטאט איז איינגענומען געווארן, און אנגעשלאסן געווארן צו דייטשלאנד. די פוילישע באפעלקערונג פארטריבן געווארן פון דער שטאט, און זייערע פארמעגענס רעקוויזירט געווארן דורך די דייטשן. נאך דעם נאצישער דייטשלאנד דורכפאל אין ענדע פון דער צווייטער וועלט קריג די שטאט איז אומגעקערט געווארן צו פוילין, און די דייטשע באפעלקערונג איז פארטריבן געווארן אין מזרח דייטשלאנד.

אין יאר 1956 אז פארגעקומען אין שטאט פיל הפגנות אנטקעקן די קאמאניסטיע הערשאפט אין מדינה. די הפגנות האבן געבראכט צו דעם רעזשים געלאסענקייט, אבער נישט צו זיין מפלה, און טייל פון זיי צעטריבן געווארן מיט קראפט. אין פארלויף פון די-60 און די-70 יארן, די שטאט איינקווארטירט א סאך אינטערנאציאנאלע יארמארקן.

קולטור

אין דער שטאט פויזן געפינען זיך מוזייען פון דעם 13-טן און פון דעם 16-טן יארהונדערט. אין דער שטאט א סאך שולעס פון דראמע, מוזיק, געשעפט, קערפער קולטור, און מייסטערווערק.

פויזן יינדטום

יידן האבן זיך באזעצט אין פויזן שוין אין דעם 13-טן יארהונדערט, און האבן באקומען א פולע גלייכרעכטיקייטן. אין יאר 1600 די יידן זיינען געווען העלפט פון די שטאט איינוואוינערס. אין ענדע פון 16-טן יארהונדערט איז אויפגעשטעלט געווארן א יידעשע דרוקעריי אין שטאט. אין-1793, נאך דער אנשליסונג פון פויזן צו פרוסיע, איז בטל געווארן די אלע רעכטן וואס די יידן האבן געהאט, אבער אין 19-טן יארהונדערט די יידן פון שטאט האבן באקומען גלייכרעכטיקייטן צוזאמען מיט די אנדערע פרוסישע יידן.

איינער פון די פראמינענסטע רבנים פונעם שטאט, אין די שפעטערע 1800 יארן, איז געווען דער באקאנטער גאון ר' עקיבא אייגער זצ"ל.

אין יאר 1939, ערב פון דער צווייטער וועלט קריג , האבן געלעבט אין שטאט ארום - 2,000 יידן. מערהייט פון זיי פארניכט געווארן אין חורבן אייראפע.

דרויסנדיקע לינקס

קטגוריע:פוילין: שטעט