אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "השכלה"
מ רובוט מוסיף: es:Haskalá |
מ בוט מוסיף: cs:Haskala |
||
שורה 25: | שורה 25: | ||
[[he:תנועת ההשכלה היהודית]] |
[[he:תנועת ההשכלה היהודית]] |
||
[[de:Haskala]] |
[[de:Haskala]] |
||
[[cs:Haskala]] |
|||
[[es:Haskalá]] |
[[es:Haskalá]] |
||
[[et:Haskala]] |
[[et:Haskala]] |
רעוויזיע ביי 21:14, 20 דעצעמבער 2007
השכלה איז געווען א יידישע באוועגונג אין אייראפע סוף דאס 18טע י"ה אין די נייע עפאכע וואס האבן געהאלטן אז מען דארף זיך אויפקלערן מיט די גוישע סביבה כדי צו קענען זייערע חכמות און איינעמען זייערע וועלטלעכע ידיעות צו זיין און אור לגוים.
דער סאמער ערשטער משכיל ווערט באטראכט ביי זיינע נאכפאלגער אלס א גאון [פֿעלט אַ מקור] משה מענדלסאן. וואס ער האט איבערגעטייטשט די גמרא קעגן די דעת פון רוב גדולי ישראל, פארן נישט פאלגן די גדולי ישראל שבימיך איז ער ל"ע געשטראפט געווארן אז זיינע קינדער און איינקלעך האבן זיך גע'שמד'ט [1].
טייל משכילים וואס זענען נעבעך געווארן קאליקע זענען געגעאנען א טריט ווייטער, זעהנדיג ווי דאס אידישער פאלק ליידט אסאך אין גלות ביי די גוים, האבן זיי געהאלטן אז אויב מען וועט זיך חלילה אויסמישן מיטן גוי וועלן זיי די גוי נישט האסן, און עס וועט זיך אויפהערן דאס אנטסעסמיטיזים.
אין שנת ה'תרו איז געווען א גרויסע אסיפה אין דייטשלאנד ווי די משכילים האבן מתיר געווען אז מען מעג חתונה האבן מיט גוים, דאס האט שפעטר געפירט צו א התבוללות, אט די משכילים זענען געווען דער וועג ווייזער פאר די רעפארמער און קאנסערוואטיווע. און דערפאר איז היינט אזוי גרויס די ראטע ביי די רעפאמער וואס זיי האבן חתונה מיט גוים.
א משכיל איז טייטש אן אויפגעלערטער געלערנטער מענטש.
ווען די וועלט איז געווארן אויפגעקלערט האבן זיך אסאך יודען מיטגעכאפט און זענען אויך געווארט אויפגעקלערט, און אנגעהויבן טראכטן ווי אלע פעלקער'ס געדאנקען גאנג,
פון דעמאלטס אהן רופט מען אהן ביי די פרומע אידן, א מענטש וואס איז אויפגעקלערט און ער גייט נישט מיטן שפאן ווי די פרומע עהרליכע, ער איז א משכיל, אן אויפגעקלערטער.
פרעפערענצן
- ↑ (ר' עקיבא יוסף שלענזינגער אין זיין פי' אויפן צוואות החת"ס)