אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "יידישע דעמאקראטישע לאנד"

‪פֿריִערדיקע אונטערשײד →‬קומענדיקע אונטערשײד ←

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט

אין ליניע

רעוויזיע ביי 04:56, 23 יוני 2007

דער אַרטיקל אָדער די אָפטיילונג נויטיגט זיך אין א קאָמפלעטער איבערשרייבונג.
ביטע דאס דורכשמועסן אין דעם שמועס בלאַט.

דער הויפט געדאנק פון דער יידישער מדינה, מדינת ישראל, איז אויסצופירן דעם געזעץ פון צוריקערן אלע יידן פון גלות צו אן אייגן לאנד. אבער די פראגע איז ווי דארף א יידישע מדינה אויסזען? צווישן די בירגער אין מדינת ישראל איז דא מיינונגס פארשיידנהייט איבערהויפט צווישן די פרומע, מזרחיסטן און סעקולערער.

1. די פרומע צעטיילט זיך אזוי:

א) עקסטרימישע גרופעס וואס לייקענען אינגאנצן אפ די מדינה (ווי נטורי קרתא, עדה החרדית, סאטמאר)

ב) ליבעראלערע גרופעס (ווי אגודת ישראל, דגל התורה) וואס כאטש זיי זיינען אויך קעגן דעם ציוניסטישן געדאנק, אבער דאך האלטן זיי אז מען דארף זיך אריינמישן אין די ישראלישע פאליטיק כדי צו כאטשיק אויפטון מיט וויפל מ'קען כדי צו העלפן דעם פרומן ציבור סאציאליסטיש און אין יידישקייט. (אין די לעצטע יארן איז זייער שטרעבונג אויך צו מאכן טראדיציאנאליש די גאנצע מדינה (אזוי ווי די שטרעבונג פון די מזרחיסטים (זעט די נעקסטע פאראגראף)))

2. די מזרחיסטן האלטן אז די מדינה איז א חלק פון די גאולה (אתחלתא דגאולה), און מען דארף איר מאכן א מדינת הלכה וואס פירט זיך טיאקראטיש ד.ה. מען דארף אויסמאכן הלכהדיקע געזעצן און אויפשטעלן א רעליגיעזען געריכט (סנהדרין). זייער ציל איז נישט צו העלפן זייערע אייגענע גרופעס אזוי ווי די פרומע, נאר זיי שטרעבן צו מאכן די גאנצע מדינה מער טראדיציאנאליש מיט ארויף לייגן גרונדענע הלכות ווי שמירת שבת, כשרות, א יידישע מיליטער, נישואין און גירושין זאל זיין על פי די הלכה. אבער פונדעסוועקן האלטן זיי זיך אָן מיטן דעמאקראטישן געדאנק.

3. ביי די סעקולערער איז דא פארשידענע מיינונגען:

א) טראדיציאנאלער - זיי האלטן אז די יידישע מדינה דארף שטרעבן זיך צו פירן לויט די יידישע טראדיציע און קולטור, און מען דארף מאכן גרונדענע געזעצן וואס געהערט צו די יידישע טראדיציע, ווי צ.ב.ש מאכן דער טאג שבת אלץ א רוהע-טאג, נישט אנוואקסן אין איר שוויינען א.ד.ג.. די אידיאלאגיע צעטיילט זיך אין א סך מיינונגען וועלכע געזעצן מען דארף אויסלייגן.

ב) אזעלכע האלטן אז די מדינה איז געמאכט געווארן פאר דאס יידישע פאלק איבער די גאנצע וועלט. די ציל פון די מדינה דארף נישט זיין נאר פאר אירע בירגער נאר פאר אלע יידן אין די גארער וועלט.

ג) די מדינה דארף זיין "א מדינה פאר יידן" און נישט א "יידישע מדינה", עס דארף זיין אין איר דעמאגראפיש רוב יידן און האבן א יידישע רעגירונג, אבער זי דארף זיך נישט מישן אין די יידישע טראדיציע און קולטור נאר זיין אינגאנצן דעמאקראטיש.

ד) די מדינה דארף זיין א פולע דעמאקראטישע מדינה מיט גלייכרעכטיגייט פאר אלע בירגער אריינגערעכנט די אראבער, דרוזער און אלע אנדערע גוים. אויף העברעיש הייסט דאס מדינת כלל אזרחיה.

זעט מער: נאציאנאליזם

@@ שורה 7: / שורה 7: @@
 :'''ב)''' [[ליבעראל|ליבעראלערע]] גרופעס (ווי [[אגודת ישראל]], [[דגל התורה]]) וואס כאטש זיי זיינען אויך קעגן דעם ציוניסטישן געדאנק, אבער דאך האלטן זיי אז מען דארף זיך אריינמישן אין די ישראלישע פאליטיק כדי צו כאטשיק אויפטון מיט וויפל מ'קען כדי צו העלפן דעם פרומן ציבור [[סאציאלאגיע|סאציאליסטיש]] און אין יידישקייט. (אין די לעצטע יארן איז זייער שטרעבונג אויך צו מאכן [[טראדיציע|טראדיציאנאליש]] די גאנצע מדינה (אזוי ווי די שטרעבונג פון די מזרחיסטים (זעט די נעקסטע פאראגראף)))
-'''2.''' די [[מזרחיסטים]] האלטן אז די מדינה איז א חלק פון די [[גאולה]] (אתחלתא דגאולה), און מען דארף איר מאכן א [[מדינת הלכה]] וואס פירט זיך [[טיאקראטיע|טיאקראטיש]] ד.ה. מען דארף אויסמאכן [[הלכה|הלכהדיקע]] געזעצן און אויפשטעלן א [[רעליגיעזע]]ן [[געריכט]] ([[סנהדרין]]). זייער ציל איז נישט צו העלפן זייערע אייגענע גרופעס אזוי ווי די פרומע, נאר זיי שטרעבן צו מאכן די גאנצע מדינה מער טראדיציאנאליש מיט ארויף לייגן גרונדענע הלכות ווי שמירת [[שבת]], [[כשרות]], א יידישע [[צה"ל|מיליטער]], [[חתונה|נישואין]] און [[גט|גירושין]] זאל זיין על פי די [[הלכה]]. אבער פונדעסוועקן האלטן זיי זיך אָן מיטן [[דעמאקראטיע|דעמאקראטישן]] געדאנק.
+'''2.''' די [[מזרחיסט]]ן האלטן אז די מדינה איז א חלק פון די [[גאולה]] (אתחלתא דגאולה), און מען דארף איר מאכן א [[מדינת הלכה]] וואס פירט זיך [[טיאקראטיע|טיאקראטיש]] ד.ה. מען דארף אויסמאכן [[הלכה|הלכהדיקע]] געזעצן און אויפשטעלן א [[רעליגיעזע]]ן [[געריכט]] ([[סנהדרין]]). זייער ציל איז נישט צו העלפן זייערע אייגענע גרופעס אזוי ווי די פרומע, נאר זיי שטרעבן צו מאכן די גאנצע מדינה מער טראדיציאנאליש מיט ארויף לייגן גרונדענע הלכות ווי שמירת [[שבת]], [[כשרות]], א יידישע [[צה"ל|מיליטער]], [[חתונה|נישואין]] און [[גט|גירושין]] זאל זיין על פי די [[הלכה]]. אבער פונדעסוועקן האלטן זיי זיך אָן מיטן [[דעמאקראטיע|דעמאקראטישן]] געדאנק.
 '''3.''' ביי די [[סעקולערער]] איז דא פארשידענע מיינונגען:
-:'''א)''' [[מסורתיים]] - זיי האלטן אז די יידישע מדינה דארף שטרעבן זיך צו פירן לויט די יידישע [[טראדיציע]] און [[קולטור]], און מען דארף מאכן גרונדענע געזעצן וואס געהערט צו די יידישע [[טראדיציע]], ווי צ.ב.ש מאכן דער טאג שבת אלץ א רוהע-טאג, נישט אנוואקסן אין איר [[שוויין|שוויינען]] א.ד.ג.. די אידיאלאגיע צעטיילט זיך אין א סך מיינונגען וועלכע געזעצן מען דארף אויסלייגן.
+:'''א)''' [[טראדיציאנאלער (שטרעמונג|טראדיציאנאלער]] - זיי האלטן אז די יידישע מדינה דארף שטרעבן זיך צו פירן לויט די יידישע [[טראדיציע]] און [[קולטור]], און מען דארף מאכן גרונדענע געזעצן וואס געהערט צו די יידישע [[טראדיציע]], ווי צ.ב.ש מאכן דער טאג שבת אלץ א רוהע-טאג, נישט אנוואקסן אין איר [[שוויין|שוויינען]] א.ד.ג.. די אידיאלאגיע צעטיילט זיך אין א סך מיינונגען וועלכע געזעצן מען דארף אויסלייגן.
 :'''ב)''' אזעלכע האלטן אז די מדינה איז געמאכט געווארן פאר דאס יידישע [[פאלק]] איבער די גאנצע וועלט. די ציל פון די מדינה דארף נישט זיין נאר פאר אירע בירגער נאר פאר אלע יידן אין די גארער וועלט.
 :'''ג)''' די מדינה דארף זיין "א מדינה פאר יידן" און נישט א "יידישע מדינה", עס דארף זיין אין איר [[דעמאגראפיע|דעמאגראפיש]] רוב יידן און האבן א יידישע רעגירונג, אבער זי דארף זיך נישט מישן אין די יידישע טראדיציע און קולטור נאר זיין אינגאנצן [[דעמאקראטיע|דעמאקראטיש]].