אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דייטש"

פֿון װיקיפּעדיע
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
דייטשיש --> דייטש
שורה 1: שורה 1:
[[טעקע:Map German SpeakingWorld.png|קליין|250px|א מאפע ווו מען רעדט דייטשיש]]
[[טעקע:Map German SpeakingWorld.png|קליין|250px|א מאפע ווו מען רעדט דייטש]]


'''דײַטשיש''' אָדער '''דײַטש''' (אויף דײַטשיש: ''Deutsch - דויטש'') איז אן אינדאָ־אײראפעאישע [[שפראך]] װאָס מען רעדט אין עטלעכע [[מדינה|מדינות]] אין דער װעלט. דײַטשיש איז אײנע פון די פאפולערסטע שפראכן אין דער גארער װעלט. עס װערט גערעדט װי [[מאמע לשון]] פאר איבער הונדערט מיליאן מענטשן.
'''דײַטש''' אָדער '''דײַטשיש''' (''Deutsch - דויטש'') איז אן אינדאָ־אײראפעאישע [[שפראך]] װאָס מען רעדט אין עטלעכע [[מדינה|מדינות]] אין דער װעלט. דײַטש איז אײנע פון די פאפולערסטע שפראכן אין דער גארער װעלט. עס װערט גערעדט װי [[מאמע לשון]] פאר איבער הונדערט מיליאן מענטשן.


דײַטשיש איז די פרינציפיעלע און אפיציעלע שפראך פון [[דײַטשלאנד]], [[עסטרײַך]] און [[ליכטנשטײן]] און אײנע פון די אפיציעלע שפראכן אין דער [[שװײץ]] און [[לוקסעמבורג]]. די שפּראַך איז זײער אַ כּלערלײיקע: ס׳איז דאָ אַ סך [[דיאלעקט|דיאַלעקטן]]. פֿונדעסטװעגן, ס׳איז אַ באַשטימטע נאָרמע, װאָס הײסט הױך־דײַטש, אָדער קאָרעקט זאָגן סטאַנדאַרט דײַטש. די נאָרמע װערט באַניצט אין שולעס, אוניװערסיטעטן, פֿאר אָפֿיציעלע דאָקומענטן, אין אַלע [[מלוכה|מלוכישע]] אינסטיטוציעס און אין [[מאסן מעדיע]] און [[ליטעראַטור]]. דעם הױך־דײַטש לערנען אױסלענדער אַלץ אַ פֿרעמדע שפּראַך בײַ שפּראַך קורסן. דער דײַטש־שפּראַכיקער לײַט רעדט הױך־דײַטש אָדער אַ דיאַלעקט אָדער בײדע. אין שטעט רעדן מענטשן בדרך־כּלל הױך־דײַטשיש, צו מאָל מיט קלײנע לאָקאַלע װאַריאַציעס. לדוגמא, די נאָרמעס אין [[דײַטשלאַנד]], [[עסטרײַך]] און דער [[שװײץ]] צײכענען זיך אױס אין באַנוצונגען פֿון עטלעכע װערטער און אױסדריקן.
דײַטש איז די פרינציפיעלע און אפיציעלע שפראך פון [[דײַטשלאנד]], [[עסטרײַך]] און [[ליכטנשטײן]] און אײנע פון די אפיציעלע שפראכן אין דער [[שװײץ]] און [[לוקסעמבורג]]. די שפּראַך איז זײער אַ כּלערלײיקע: ס׳איז דאָ אַ סך [[דיאלעקט|דיאַלעקטן]]. פֿונדעסטװעגן, ס׳איז אַ באַשטימטע נאָרמע, װאָס הײסט הױך־דײַטש, אָדער קאָרעקט זאָגן סטאַנדאַרט דײַטש. די נאָרמע װערט באַניצט אין שולעס, אוניװערסיטעטן, פֿאר אָפֿיציעלע דאָקומענטן, אין אַלע [[מלוכה|מלוכישע]] אינסטיטוציעס און אין [[מאסן מעדיע]] און [[ליטעראַטור]]. דעם הױך־דײַטש לערנען אױסלענדער אַלץ אַ פֿרעמדע שפּראַך בײַ שפּראַך קורסן. דער דײַטש־שפּראַכיקער לײַט רעדט הױך־דײַטש אָדער אַ דיאַלעקט אָדער בײדע. אין שטעט רעדן מענטשן בדרך־כּלל הױך־דײַטשיש, צו מאָל מיט קלײנע לאָקאַלע װאַריאַציעס. לדוגמא, די נאָרמעס אין [[דײַטשלאַנד]], [[עסטרײַך]] און דער [[שװײץ]] צײכענען זיך אױס אין באַנוצונגען פֿון עטלעכע װערטער און אױסדריקן.


די כּלערלײקײט פֿון דײַטשיש שטאַמט פֿון לפֿי־ערך אַנומלטיקע פֿאָרמירונג פֿון דער נאָרמע. סטאַנדאַרט דײַטשיש קומט פֿון [[מיטל הױך דײַטשיש]] און עטלעכע װאַריאַנטן פֿון דאָזיקער [[מיטל־עלטער]]ישער שפּראַך זענען געװען די מקורים אױך פֿאַרן גערמאַנישן קאָמפּאָנענט פֿון דער [[יידיש]]ער שפּראַך.
די כּלערלײקײט פֿון דײַטש שטאַמט פֿון לפֿי־ערך אַנומלטיקע פֿאָרמירונג פֿון דער נאָרמע. סטאַנדאַרט דײַטש קומט פֿון [[מיטל הױך דײטש]] און עטלעכע װאַריאַנטן פֿון דאָזיקער [[מיטל־עלטער]]ישער שפּראַך זענען געװען די מקורים אױך פֿאַרן גערמאַנישן קאָמפּאָנענט פֿון דער [[יידיש]]ער שפּראַך.


די דייטשע שפראך איז שטארק אויפגעכאפט און צעשפרייט אין גאנצן לאנד. אפילו די אימיגראנטן און עטנישע מינאָריטעטן רעדן א דייטש. נאך אלץ זענען פאראן אַ סך פון די גרופעס וועלכע רעדן זייערע אייגענע שפראכן. די איינוואוינער פון אויסערן לענדער רעדן אויך זייערע אייגענע שפראכן. אלע שטאטישע שולעס לערנען נאר די אפיציעלע דייטשע שפראך.
די דייטשע שפראך איז שטארק אויפגעכאפט און צעשפרייט אין גאנצן לאנד. אפילו די אימיגראנטן און עטנישע מינאָריטעטן רעדן א דייטש. נאך אלץ זענען פאראן אַ סך פון די גרופעס וועלכע רעדן זייערע אייגענע שפראכן. די איינוואוינער פון אויסערן לענדער רעדן אויך זייערע אייגענע שפראכן. אלע שטאטישע שולעס לערנען נאר די אפיציעלע דייטשע שפראך.
שורה 15: שורה 15:
עס איז פאראן נאך א געוואלד מיט דייטש רעדנדיגע איבער אייראפע וועלכע זענען אנטלאפן פון דייטשלאנד דורכאויס און נאך דעם צווייטן וועלט קריג.
עס איז פאראן נאך א געוואלד מיט דייטש רעדנדיגע איבער אייראפע וועלכע זענען אנטלאפן פון דייטשלאנד דורכאויס און נאך דעם צווייטן וועלט קריג.


אין אמעריקע איז פאראן א גרויסע גרופע פון דייטשע רעדנדיגע אין [[פענסילוועניע]]. די גרופע ווערט אנגערופן די פענסילוועניע דויטש. די גרופע האט אימיגרירט פון דייטשלאנד קיין אמעריקע אינעם [[18טער י"ה|18טן יארהונדערט]] און זיך באזעצט אין דרום-מזרח פענסילוועניע. אין [[קאנאדע]] איז פאראן ארום 330,000 דייטש רעדנדיגע, אין [[בראזיל]] ארום א האלב מיליאן, און אין דער [[ארגענטינע]] ארום 250,000.
אין אמעריקע איז פאראן א גרויסע גרופע פון דייטש־רעדנדיגע אין [[פענסילוועניע]]. די גרופע ווערט אנגערופן די פענסילוועניע דויטש. די גרופע האט אימיגרירט פון דייטשלאנד קיין אמעריקע אינעם [[18טער י"ה|18טן יארהונדערט]] און זיך באזעצט אין דרום-מזרח פענסילוועניע. אין [[קאנאדע]] איז פאראן ארום 330,000 דייטש רעדנדיגע, אין [[בראזיל]] ארום א האלב מיליאן, און אין דער [[ארגענטינע]] ארום 250,000.


== וויקיפעדיע ==
== וויקיפעדיע ==
שורה 21: שורה 21:
די דייטשישע [[וויקיפעדיע]] איז די גרעסטע נאך דער ענגלישער, און פארמאגט היינט איבער איין מיליאן ארטיקלען.
די דייטשישע [[וויקיפעדיע]] איז די גרעסטע נאך דער ענגלישער, און פארמאגט היינט איבער איין מיליאן ארטיקלען.


{{וויקיפעדיע|de|דײַטשיש}}
{{וויקיפעדיע|de|דײַטש}}
{{אפיציעלע EU שפראכן}}
{{אפיציעלע EU שפראכן}}



רעוויזיע ביי 12:31, 23 אָקטאָבער 2015

א מאפע ווו מען רעדט דייטש

דײַטש אָדער דײַטשיש (Deutsch - דויטש) איז אן אינדאָ־אײראפעאישע שפראך װאָס מען רעדט אין עטלעכע מדינות אין דער װעלט. דײַטש איז אײנע פון די פאפולערסטע שפראכן אין דער גארער װעלט. עס װערט גערעדט װי מאמע לשון פאר איבער הונדערט מיליאן מענטשן.

דײַטש איז די פרינציפיעלע און אפיציעלע שפראך פון דײַטשלאנד, עסטרײַך און ליכטנשטײן און אײנע פון די אפיציעלע שפראכן אין דער שװײץ און לוקסעמבורג. די שפּראַך איז זײער אַ כּלערלײיקע: ס׳איז דאָ אַ סך דיאַלעקטן. פֿונדעסטװעגן, ס׳איז אַ באַשטימטע נאָרמע, װאָס הײסט הױך־דײַטש, אָדער קאָרעקט זאָגן סטאַנדאַרט דײַטש. די נאָרמע װערט באַניצט אין שולעס, אוניװערסיטעטן, פֿאר אָפֿיציעלע דאָקומענטן, אין אַלע מלוכישע אינסטיטוציעס און אין מאסן מעדיע און ליטעראַטור. דעם הױך־דײַטש לערנען אױסלענדער אַלץ אַ פֿרעמדע שפּראַך בײַ שפּראַך קורסן. דער דײַטש־שפּראַכיקער לײַט רעדט הױך־דײַטש אָדער אַ דיאַלעקט אָדער בײדע. אין שטעט רעדן מענטשן בדרך־כּלל הױך־דײַטשיש, צו מאָל מיט קלײנע לאָקאַלע װאַריאַציעס. לדוגמא, די נאָרמעס אין דײַטשלאַנד, עסטרײַך און דער שװײץ צײכענען זיך אױס אין באַנוצונגען פֿון עטלעכע װערטער און אױסדריקן.

די כּלערלײקײט פֿון דײַטש שטאַמט פֿון לפֿי־ערך אַנומלטיקע פֿאָרמירונג פֿון דער נאָרמע. סטאַנדאַרט דײַטש קומט פֿון מיטל הױך דײטש און עטלעכע װאַריאַנטן פֿון דאָזיקער מיטל־עלטערישער שפּראַך זענען געװען די מקורים אױך פֿאַרן גערמאַנישן קאָמפּאָנענט פֿון דער יידישער שפּראַך.

די דייטשע שפראך איז שטארק אויפגעכאפט און צעשפרייט אין גאנצן לאנד. אפילו די אימיגראנטן און עטנישע מינאָריטעטן רעדן א דייטש. נאך אלץ זענען פאראן אַ סך פון די גרופעס וועלכע רעדן זייערע אייגענע שפראכן. די איינוואוינער פון אויסערן לענדער רעדן אויך זייערע אייגענע שפראכן. אלע שטאטישע שולעס לערנען נאר די אפיציעלע דייטשע שפראך. עס ווערט געשאצט אז ארום 71 מיליאן דייטשע איינוואוינערס רעדן דייטש אלס זייער מאמע לשון, דאס איז איינע פון די גרעסטע ציפערן אין א מאדערניזירטן לאנד.

אין אנדערע לענדער

אויסער די גרענעצן פון דייטשלאנד זענען פאראן ארום 10 מיליאן מענטשן װאָס רעדן דייטש איבער דער וועלט. עסטרייך האט ארום 7 מיליאן דייטש רעדנדיגע, שווייץ האט 3.5 מיליאן דייטשע רעדנדיגע און לוקסעמבורג ארום 300,000. אויך אין צפון איטאליע און אין די פראנצויזישע ראיאנען פון עלזאס און לאטארינגיע געפינט מיט געמיינדעס וואו מען רעדט דייטשיש.

עס איז פאראן נאך א געוואלד מיט דייטש רעדנדיגע איבער אייראפע וועלכע זענען אנטלאפן פון דייטשלאנד דורכאויס און נאך דעם צווייטן וועלט קריג.

אין אמעריקע איז פאראן א גרויסע גרופע פון דייטש־רעדנדיגע אין פענסילוועניע. די גרופע ווערט אנגערופן די פענסילוועניע דויטש. די גרופע האט אימיגרירט פון דייטשלאנד קיין אמעריקע אינעם 18טן יארהונדערט און זיך באזעצט אין דרום-מזרח פענסילוועניע. אין קאנאדע איז פאראן ארום 330,000 דייטש רעדנדיגע, אין בראזיל ארום א האלב מיליאן, און אין דער ארגענטינע ארום 250,000.

וויקיפעדיע

די דייטשישע וויקיפעדיע איז די גרעסטע נאך דער ענגלישער, און פארמאגט היינט איבער איין מיליאן ארטיקלען.

Wikipedia
Wikipedia
וויקיפּעדיע אויף דײַטש
אפיציעלע שפראכן פונעם אייראפעישן פארבאנד
 
אונגעריש · איטאליעניש · איריש · בולגאריש · גריכיש · דייטש · דעניש · האלענדיש · טשעכיש · ליטוויש · לעטיש · מאלטעזיש · סלאוואקיש · סלאוועניש · ענגליש · עסטיש ·
פארטוגעזיש · פויליש · פיניש · פראנצויזיש · קראָאַטיש · רומעניש · שפאניש · שוועדיש